Zinsleer, werkwoord
Voltooide tijden
De voltooide tijden zijn:
- het perfectum, παρακείμενος (de voltooid tegenwoordige tijd)
- het
plusquamperfectum, υπερσυντέλικος (de voltooid verleden tijd)
- het futurum
exactum, συντελεσμένος μέλλοντας (de voltooid toekomende tijd)
Het perfectum (de voltooid tegenwoordige tijd)
Het perfectum drukt een toestand uit die voortvloeit uit een in het verleden afgesloten handeling. Hierbij gaat het niet zozeer om de (agesloten) handeling van het werkwoord (daar is immers de aoristus voor), maar om het resultaat van die handeling dat voelbaar is in het heden.
| του το έχω πει/δώσει. | ik heb het hem (toch) gezegd/ gegeven. | (dus hij weet/heeft het) | |
| vergelijk: | του το είπα/έδωσα. | ik heb het hem gezegd/gegeven | (mededeling van een feit) |
| έχετε πάει στο Βέλγιο; | bent u wel eens naar België geweest? | (met andere woorden: kent u België?) | |
| vergelijk: | πήγατε (και/τελικά) στο Βέλγιο; | bent u (ook/uiteindelijk nog) naar België gegaan? | |
| τον έχεις δει θυμωμένο; | heb je hem wel eens boos gezien? | (dan snap je dat ik schrok) | |
| vergelijk: | είδες πόσο θυμωμένος ήταν; | zag je hoe boos hij was? |
Het perfectum (voltooid tegenwoordige tijd) komt regelmatig voor in combinatie met het prefix ξανα-, dat dan 'al eens eerder' betekent (en niet zozeer 'weer, opnieuw' zoals het bijwoord ξανά).Ook deze vorm kan alleen gebruikt worden tot het heden.
| έχεις ξανάρθει στην Αθήνα; | ben je als eens eerder (hier) in Athene geweest? | (je bent nu dus in Athene) | |
| δεν έχω ξαναπιεί ουίσκυ. | ik heb nooit eerder whisky gedronken. | (je drinkt het nu of staat op het punt het te proeven) | |
| έχετε ξαναπάει στο Βέλγιο; | bent u al eens eerder in België geweest? | (je staat op het punt naar België te gaan) | |
| vergelijk: | ξαναήπιες ουίσκυ (από τότε); | heb je (sindsdien) ooit nog whisky gedronken? | |
| δεν τον έχω ξαναδεί; | ik heb hem niet eerder gezien. | (nu zie ik hem wel) | |
| vergelijk: | δεν τον ξαναείδα; | ik heb hem (sindsdien) niet meer gezien. |
De aoristus is bij uitstek geschikt om een opeenvolging van handelingen te beschrijven. Het perfectum is daartoe niet in staat, omdat het bij het perfectum in feite gaat om het heden:
| κουράστηκα πολύ σήμερα, αλλά έκανα ένα μπάνιο και τώρα νιώθω κάπως καλύτερα. | ik ben vandaag erg moe geworden, maar ik ben in bad gegaan en nu voel ik me wat beter. |
| * |
*deze zin is ongrammaticaal |
De zin met έχω κουραστεί is ongrammaticaal omdat έχω κουραστεί niet betekent 'ik ben moe geworden', maar 'ik ben moe' of 'ik heb er schoon genoeg van' op dit moment. Zie ook het gebruik van het voltooid deelwoord.
Het perfectum kan dus ook niet voorkomen in combinatie met een bijwoord/bijwoordelijke bepaling van tijd:
| χτες πήγα στη λαϊκή κι αγόρασα ντομάτες κι αγγούρια. | ik ben gisteren naar de markt geweest en heb tomaten en komkommers gekocht. |
| * |
* deze zin is ongrammaticaal |