◄**

▼*

►**

Zinsleer, werkwoord

Het gebruik van de passieve vormen (η παθητική φωνή)

De passieve morfologie (η παθητική φωνή) kan verschillende betekenissen (οι διαθέσεις) hebben:
- de passieve betekenis - η παθητική διάθεση
- de mediale betekenis - η μέση διάθεση
- de wederkerende betekenis - η αυτοπαθής διάθεση
- de wederkerige betekenis - η αλληλοπαθής διάθεση
- de modale betekenis - η τροπική διάθεση
- de actieve betekenis (deponentia) - η ενεργητική διάθεση (τα αποθετικά ρήματα)

 

Van elke betekenis volgt hier een korte beschrijving. Zie voor de volledige behandeling de betreffende pagina.

De passieve betekenis (η παθητική διάθεση) van het passivum (η παθητική φωνή)

Transitieve (overgankelijke) werkwoorden kunnen gepassiveerd worden, dat wil zeggen dat het lijdend voorwerp van een actief gezegde het onderwerp wordt van een passief gezegde:
'Jan slaat de hond' wordt 'de hond wordt door Jan geslagen'.

Jan slaat de hond.	-->	de hond wordt door Jan geslagen.
οι εχθροί σκότωσαν το Γιάννη.	-->	ο Γιάννης σκοτώθηκε από τους εχθρούς.

 

Over het algemeen vertoont het Grieks, wanneer het om deze betekenis gaat, een sterke voorkeur voor een actieve constructie boven een passieve (die overigens dan tot de onpersoonlijke betekenis, η απροσωπική διάθεση, leidt):

niet:	*παίρνομαι.	maar:	με παίρνουν.	ik word opgehaald.	lett.:	ze halen me op.
niet:	*τέτοια πράγματα δεν κάνονται.	maar:	τέτοια πράγματα δεν τα κάνει ο κόσμος.	zoiets doe je niet.	lett.:	dergelijke dingen doet men niet.
niet:	*χθες έχει θαφτεί τον Γιάννη.	maar:	χτες θάψανε τον Γιάννη.	gisteren is Jan begraven.	lett.:	gisteren hebben ze Jan begraven.

Nb1. Ook werkwoorden met een actieve vorm kunnen een passieve betekenis hebben.
Bijvoorbeeld: λιώνω - smelten
Nb2. Ook het werkwoord γίνομαι kan in enkele gevallen tot een passieve betekenis leiden:
Bijvoorbeeld: γίνομαι δεκτός - ontvangen worden, γίνομαι αισθητός - tastbaar worden

De mediale betekenis (η μέση διάθεση) van het passivum (η παθητική φωνή)

Binnen de mediale betekenis worden de wederkerende betekenis en de wederkerige betekenis onderscheiden.
Wat daarnaast als mediale betekenis overblijft, zijn zinnen waarbij in het Nederlands het hulpwerkwoord 'laten' wordt gebruikt.

De wederkerende betekenis (η αυτοπαθής διάθεση) van het passivum (η παθητική φωνή)

Reflexiviteit (wederkerendheid) wordt door middel van de passieve vorm tot uitdrukking gebracht (het Nederlandse 'zich'):

πλένομαι.	ik was me.
κοιτάζεται στον καθρέφτη.	hij bekijkt zichzelf in de spiegel.

 

De wederkerige betekenis (η αλληλοπαθής διάθεση) van het passivum (η παθητική φωνή)

Reciprociteit (wederkerigheid) wordt door middel van de passieve vomr tot uitdrukking gebracht (het Nederlandse 'elkaar'):

κοιταχτήκαμε στα μάτια.	we keken elkaar in de ogen.
αγαπιούνται πολύ.	zij houden veel van elkaar.
πότε θα ξαναϊδωθούμε;	wanneer zien we elkaar weer?
το ζευγάρι φιλιόταν.	de geliefden kusten elkaar.

Om de wederkerige betekenis vorm te geven zijn er in het Grieks ook nog andere constructies mogelijk.

De modale betekenis (η τροπική διάθεση) van het passivum (η παθητική φωνή)

De modale betekenis drukt een eigenschap of algemene (on)mogelijkheid uit:

αυτό το κρασί δεν πίνεται.	deze wijn is niet te drinken (lett.: deze wijn wordt niet gedronken).
τέτοια πράγματα δε λέγονται.	zulke dingen hoor je niet te zeggen/ zegt men niet (lett.: dergelijke dingen worden niet gezegd).
δεν υποφέρεσαι.	je bent onuitstaanbaar (lett.: je wordt niet verdragen).