◄**

▼*

►**

Zinsleer, werkwoord

 

Coniunctivus

In het Grieks komt να + coniunctivus in het algemeen voor waar het Nederlands een infinitivusconstructie gebruikt, na:
- modale werkwoorden (werkwoorden die een noodzakelijkheid, waarschijnlijkheid, mogelijkheid, wenselijkheid of verplichting aanduiden)
- werkwoorden die een wens of verlangen uitdrukken
- aspectuele werkwoorden
- werkwoorden van zintuigelijke waarneming
- werkwoorden van aangeleerde vaardigheid, gewoonte, hoedanigheid.

Na modale werkwoorden en werkwoorden die een wens of verlangen uitdrukken, wordt de coniunctivus meestal en na de andere altijd gebruikt.

Nb. Na aspectuele werkwoorden, werkwoorden van zintuigelijke waarneming en van aangeleerde vaardigheid, gewoonte en hoedanigheid volgt altijd een coniunctivus van de eerste stam.

De constructie να + coniunctivus wordt overigens niet alleen gebruikt in het geval dat het Nederlands een infinitivus-constructie gebruikt, maar ook in geval van het Nederlandse voegwoord 'dat'.

Coniunctivus na modale werkwoorden en werkwoorden die een wens of verlangen uitdrukken

Modale werkwoorden') zijn: θέλω (willen), μπορώ (persoonlijk: kunnen, mogen), μπορεί (onpersoonlijk: het is mogelijk), πρέπει (onpersoonlijk: moeten).
Onder de werkwoorden die een wens of verlangen uitdrukken worden ook begrepen de werkwoorden die een poging, prestatie ed. uitdrukken.

μπορείτε να το βρείτε;	kunt u het vinden?	modaal	inf	2e st
τι θέλετε να αγοράσετε;	wat wilt u kopen?	modaal	inf	2e st
θέλω να αρχίσω.	ik wil beginnen.	modaal	inf	2e st
δεν μπορώ να σας το δείξω.	ik kan het u niet tonen.	modaal	inf	2e st
προσπαθεί να με ξεχασει.	hij probeert me te vergeten.	wens	inf	2e st
τα καταφέρει να την πείσει.	hij krijgt het voor elkaar haar te overtuigen.	wens	inf	2e st
πρέπει να φύγει.	hij moet weggaan.	modaal	inf	2e st
πρέπει να φεύγει κάθε μέρα στις οχτώ.	hij moet elke dag om 8 uur weg.	modaal	inf	1e st
δεν τολμάει να πηδήξει.	hij durft niet te springen.	wens	inf	2e st
θέλω να το δείξεις στον καθηγητή σου.	ik wil dat je het aan je leraar toont.	modaal	dat	2e st
καλύτερα να φύγεις τώρα.	het is beter dat je nu weggaat.	modaal	dat	2e st
προτιμάει να μείνουμε.	hij wil liever dat we blijven.	wens	dat	2e st
μπορεί/είναι δυνατό/αδύνατο να είναι στο γραφείο του.	het kan/is mogelijk/onmogelijk dat hij op (zijn) kantoor is.	modaal	dat	2e st
δεν μπορεί παρά να είναι ακόμη στο γραφείο.	het kan niet anders dan dat hij nog op kantoor is.	modaal	dat	2e st
είναι πιθανό/απίθανο να 'ρθει.	het is waarschijnlijk/onwaarschijnlijk dat hij komt.	modaal	dat	2e st
σε παρακαλώ να φύγεις.	ik verzoek je weg te gaan.	wens	inf	2e st
είπε στα παιδιά να έρθουν	hij beval de kinderen te komen.	wens	inf	2e st

Nb. In de infinitivus-constructie in het Nederlands is het impliciete onderwerp van de beknopte bijzin die de infinitivus bevat, wel vaak maar niet altijd hetzelfde als het onderwerp van de hoofdzin. Zie de laatste twee zinnen.

Nb. Het Nederlandse koppelwerkwoord 'moeten' wordt in het Grieks weergegeven met het onpersoonlijk werkwoord πρέπει (het moet dat...).

De ontkenning (δε(ν) of μη(ν)) staat in dit soort zinnen met να (in tegenstelling met Nederlandse gebruik) over het algemeen in de hoofdzin.

δε θέλει να σας το γράψει.	ze wil het u niet schrijven.
δεν πρέπει να το πιστέψουν.	ze moeten het niet geloven.
δεν μπορεί κανείς να το ξεχάσει.	men kan het niet vergeten.

Alleen wanneer de ontkenning nadruk heeft, komt ze in de bijzin:

θέλω να μην το πεις.	ik wil dat je het níet zegt.
πρέπει να μην το γράψετε.	u moet het juist niet schrijven.

Nb. De vormen van het zwakke persoonlijk voornaamwoord komen tussen να en de coniunctivus te staan. Tussen να (μην) en de coniunctivus kunnen geen andere bepalingen staan.

 

Nb. Het gaat hier om het 'modale werkwoord' (vormleer) en nog niet zozeer om de 'modale betekenis' (betekenisleer).