Zinsleer, werkwoord
Delwoorden, betekenis en gebruik
Laten we een even recapituleren.
Het Nederlands onderscheid de volgende deelwoorden:
| actief | passief | |
| tegenwoordig deelwoord | lezend | - |
| voltooid deelwoord | - | gelezen |
Eventueel kan de wat ongebruikelijke frase 'gelezen wordende' wegens het 'wordende' als een tegenwoordig deelwoord passief gezien worden.
Het voltooid deelwoord wordt ook wel aangeduid met verleden deelwoord.
Het Grieks onderscheidt:
| actief | passief | ||
| tegenwoordig deelwoord | μετοχή ενεστώτα | ερωτώντας | ερωτώμενος |
| verleden deelwoord | μετοχή αορίστου | ερωτών | ερωτηθείς |
| μεταχή παρακειμένου | ερωτήσας | ερωτημένος |
Elders is al opgemerkt dat:
1. het Griekse tegenwoordig deelwoord actief niet gebruikt kan worden als bijvoeglijk naamwoord
(en dus ook niet als bijwoord en predicaat).
2. dat de Griekse passieve vorm een actieve betekenis kan hebben, waarover het Nederlands spreekt als 'het deponens';
en een mediale betekenis. Het Grieks rekent de actieve betekenis tot de mediale betekenis en onderscheidt daarbinnen ook nog
de wederkerige (elkaar), wederkerende (zelf) en modale betekenis (bijvorbeeld in: hij laat zijn haar knippen).
3. dat in het Grieks regelmatig een deelwoord wordt gebruikt waar het Nederlands een (beknopte) bijwoordelijke bijzin
gebruikt.
tegenwoordig deelwoord, μετοχή ενεστώτα
Hier wordt volstaan met een enkel voorbeeld.
verleden deelwoord, μετοχή αορίστου.
HIerbij doen zich twee belangrijke gevallen voor: gebruik als bijvoeglijk naamwoord en gebruik als zelfstandig naamwoord.
Bij het gebruik als bijvoeglijk naamwoord gaat het dan in het bijzonder over de situatie dat het bijvoeglijke naamwoord een beknopte bijzin inleidt.
Het bijvoeglijk naamwoord is dan een predikaat (meestal) bij een zelfstandig naamwoord en dan nog (meestal) bij het onderwerp. 'Gewoon'
bijvoeglijk gebruik behoeft geen afzonderlijke aandacht.
verleden deelwoord, μετοχή αορίστου, bijvoeglijk naamwoord.
Voor dit gebruik bestaat steeds een alternatieve formulering met een bijzin ingeleid door een voegwoord. Het gaat dan over het algemeen om een bijzin van tijd, reden of wijze.
| ερωτηθείς για τα σχεδιααζόμενα μέτρα, ο υπουργός απέφυγε να απαντήσει. | gevraagd naar de geplande maatregelen, ontweek de minister het om te antwoorden. |
| όταν ρωτήθηκε για τα σχεδιααζόμενα μέτρα, ο υπουργός απέφυγε να απαντήσει. | toen hem gevraagd werd naar de geplande maatregelen, ontweek de minister het om te antwoorden. |
Kenmerkend voor het gebruik van de μετοχή αορίστου is, dat in de alternatieve formulering ook een aoristos wordt gebruikt.
verleden deelwoord, μετοχή αορίστου, zelfstandig naamwoord.
Voor dit gebruik bestaat steeds een alternatieve formulering met een betrekkelijkje bijzin.
| σύμφωνα με το τελευταίο ιατρικό ανακοινωθέν η κατάσταση του πρωταθλητή παραμένει κρίσιμη. | volgens het laatste medische communiqué blijft de toestand van de kampioen kritiek. |
| σύμφωνα με αυτό που ανακοινώθηκε, η κατάσταση του πρωταθλητή παραμένει κρίσιμη. | volgens wat gecommuniceerd werd, blijft de toestand van de kampioen kritiek. |
Kenmerkend voor het gebruik van de μετοχή αορίστου is, dat in de alternatieve formulering ook een aoristos wordt gebruikt.
Werk in uitvoering