Bijzinnen van tijd
Bijzinnen van geven een tijdsrelatie aan tussen de
handeling, gebeurtenis of toestand in de hoofdzin en die in de
bijzin. Grofweg onderscheiden we drie soorten relaties:
1. gelijktijdigheid waarbij de handelingen van de hoofd- en bijzin
in hetzelfde tijdsbestek plaatsvinden
2. voortijdigheid waarbij de handeling van de bijzin eerder
plaatsvindt dan die van de hoofdzin
3. natijdigheid waarbij de handeling van de bijzin later plaatsvindt
dan die van de hoofdzin.
| gelijktijdigheid | voortijdigheid | |||
| όταν σαν |
toen, wanneer | όταν σαν |
toen, wanneer, als 1) | |
| καθώς ενώ όπως |
terwijl | μόλις άμα |
zodra (als), toen, als | |
| όσο | zolang (als) | αφού αφότου |
nadat, toen | |
| τώρα που | nu (dat) | natijdigheid | ||
| την ώρα που τη στιγμή που |
op het moment dat, terwijl | πριν (να) προτού (να) |
voordat, voor | |
| εκεί που | op het moment dat | ώσπου να μέχρι να |
totdat, voordat, tot, voor | |
| κάθε φορά που κάθε που όποτε άμα |
telkens wanneer | ώσπου μέχρι που έως που μέχρις ότου ωσότου |
totdat, tot | |
1) Het voegwoord 'als' wordt in het Nederlands gebruikt zonder dat we ons er rekenschap van geven of de betekenis 'indien'/'onder de voorwaarde dat' dan wel de betekenis 'wanneer'/'op het moment dat' bedoeld wordt. Daar komt nog bij dat bij de betekenis 'wanneer' vaak ook een zekere gevoelswaarde van 'indien' aanwezig is. Het Grieks maakt een strikt onderscheid tussen deze betekenissen.
Behalve de voegwoorden op να (deze
worden gevolgd door een coniunctivus van de 2e stam,worden deze voegwoorden
bijna steeds geconstrueerd met de indicativus.
Alleen als er sprake is van een handeling in de toekomst dan volgt
θα +coniunctivus.
| tijdigheid | hoofdzin | bijzin | ||
| δούλευε όσο ζούσε. | zolang hij leefde, heeft hij gewerkt. | gelijk- | paratatikos | paratatikos |
| τώρα που ζούμε στην Αθήνα, η σχέση μας πάει μια χαρά. | nu we in Athene wonen, is onze relatie heel goed. | gelijk- | indicativus | indicativus |
| τη στιγμή που βγήκαμε από το μουσείο, άρχισε να βρέχει. | op het moment dat we het museum uitkwamen, begon het te regenen. | gelijk- | aoristus | aoristus |
| ενώ βρισκόμουν στην εκκλησία, άρχισε να βρέχει. | terwijl ik in de kerk stond, begon het te regenen. | gelijk- | aoristus | paratatikos |
| όταν είδε το θεριό, το έβαλε στα πόδια. | toen hij het wilde dier zag, zette hij het op een lopen. | voor- | aoristus | aoristus |
| έφτασαν στο σταθμό, αφού έφυγε το τρένο. | ze kwamen aan op het station, nadat de trein (al) vertrokken was. | voor- | aoristus | aoristus |
| όταν δω το θέριο, θα το βάλω στα πόδια. | als ik het wilde dier zie, zet ik het op een lopen. | voor- | futurum | indicativus |
| όταν δεις το θέριο, βάλε το στα πόδια. | als je het wilde dier ziet, zet het dan op een lopen. | voor- | imperativus | indicativus |
| πριν φύγει, μας τηλεφώνησε. | voordat hij wegging, belde hij ons op. | na- | aoristus | coniunct2 |
| θα φτάσουμε στην καλύβα προτού να νυχτώσει. | we zullen bij het hutje aankomen, voordat het donker wordt. | na- | futurum | coniunct2 |
| σε περιμέναμε ώσπου πέρασε το τελευταίο λεωφορείο. | we hebben op je gewacht tot de laatste bus langskwam. | na- | aoristus | aoristus |