Deelwoorden
Laten we een even recapituleren.
Het Nederlands onderscheidt de volgende deelwoorden:
| actief | passief | |
| tegenwoordig deelwoord | lezend | - |
| voltooid deelwoord | - | gelezen |
Actief of passief speelt in het Nederlands hier nauwelijks een rol omdat er een directe relatie is tussen actief-tegenwoordig en passief-voltooid.
Eventueel kan de wat ongebruikelijke frase 'gelezen wordende' wegens het 'wordende' als een tegenwoordig deelwoord passief gezien worden.
Het voltooid deelwoord wordt ook wel aangeduid met verleden deelwoord. Hierna blijkt dat het Grieks twee vormen van het verleden deelwoord onderscheidt,
waarbij één van deze overeenkomt met wat in het Nederlands voltooid deelwoord wordt genoemd.
Het Grieks maakt een nadrukkelijk onderscheid tussen actief en passief.
Wat de deelwoorden betreft maakt het Grieks in eerste instantie (of beter gezegd: in de meer elementaire leergangen van het Nieuwgrieks)
het onderscheid:
| actief | passief | |
| tegenwoordig deelwoord | διαβάζοντας | διαβαζόμενος |
| verleden/voltooid deelwoord | - | διαβαζομένος |
Het tegenwoordig deelwoord actief kan niet als bijvoeglijk naamwoord gebruikt worden. Des te vaker wordt het gebruikt om een beknopte bijwoordelijke bijzin in te leiden.
Behalve het verleden deelwoord dat overeenkomt met het Nederlandse voltooid deelwoord heeft het Grieks nog een uit het Oudgrieks stammende
vorm van het verleden deelwoord. Die vorm kan bijvoeglijk gebruikt worden, en wordt daarom
ook bij de bijvoeglijke naamwoorden opgenomen. De actieve (mannelijke 1e persoon enkelvoud) vorm eindigt op -ας, de passieve op -εις.
Dit leidt tot het volgende overzicht:
| actief | passief | ||
| tegenwoordig deelwoord | μετοχή ενεστώτα | ερωτώντας | ερωτώμενος |
| verleden deelwoord | μετοχή αορίστου | ερωτών | ερωτηθείς |
| μεταχή παρακειμένου | ερωτήσας | ερωτημένος |
Het gebruik van de verleden deelwoorden op -ων, -θείς en -ας beperkt zich tot vrij speciefieke gevallen.
Die op -ων betreffen een redelijk aantal bijvoeglijke naamwoorden, zoals βασιλόφρων - koningsgezind, παρών - aanwezig.
Die op -θεις komen vooral in onzijdige vorm voor in een aantal zelfstandige naamwoorden: το ανακοινωθέν - het communiqué
Die op -ας komt men vooral tegen in vaste uitdrukkingen zoals: κατά το λήξαν έτος - gedurende het afgelopen jaar
De volledige verbuiging van de deelwoorden/ bijvoeglijke naamwoorden op -ων, -θεις en -ας:
| E12 | E12a | E12b | E18 | E12o | E12c | Ε12d | ||||
| mann | ev | nom. | ενδιαφέρων | παρών | συμπαθών | βασιλόφρων βασιλόφρονας |
επιζών | πληγείς | λήξας | |
| gen. | ενδιαφέροντος | παρόντος | συμπαθούντος | βασιλόφρονος βασιλόφρονα |
επιζώντος | πληγέντος | λήξαντος | |||
| acc. | ενδιαφέροντα | παρόντα | συμπαθούντα | βασιλόφρονα | επιζώντα | πληγέντα | λήξαντα | |||
| voc. | ενδιαφέρων | παρών | συνμπαθών | βασιλόφρων βασιλόφρονα |
επιζών | πληγείς | λήξας | |||
| mv | nom. | ενδιαφέροντες | παρόντες | συμπαθούντες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγέντες | λήξαντες | ||
| gen. | ενδιαφερόντων | παρόντων | συμπαθούντων | βασιλοφρόνων | επισωζών | πληγέντων | ληξάνντων | |||
| acc. | ενδιαφέροντες | παρόντες | συμπαθούντες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγέντες | λήξαντες | |||
| voc. | ενδιαφέροντες | παρόντες | συμπαθούντες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγέντες | λήξαντες | |||
| vr | ev | nom. | ενδιαφέρουσα | παρούσα | συμπαθούσα | βασιλόφρων | επιζώσα | πληγείσα | λήξασα | |
| ev | gen. | ενδιαφέρουσας | παρούσας παρούσης |
συμπαθούσης συμπαθουσας |
βασιλόφρονος | επιζώσας επιζώσης |
πληγείσης πληγείσας |
ληξάσης λήξασης |
||
| acc. | ενδιαφέρουσα | παρούσα | συμπαθούσα | βασιλόφρονα | επιζώσα | πληγείσα | λήξασα | |||
| voc. | ενδιαφέρουσα | παρούσα | συμπαθούσα | βασιλόφρων | επιζώσα | πληγείσα | λήξασα | |||
| mv | nom. | ενδιαφέρουσες | παρούσες | συμπαθούσες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγείσες | λήξασες | ||
| gen. | ενδιαφερουσών | παρουσών | συμπαθουσών | βασιλοφρόνων | επισωζών | πληγεισών | ληξασών | |||
| acc. | ενδιαφέρουσες | παρούσες | συμπαθούσες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγείσες | λήασεςς | |||
| voc. | ενδιαφέρουσες | παρούσες | συμπαθούσες | βασιλόφρονες | επιζώσες | πληγείσες | λήξασες | |||
| onz | ev | nom. | ενδιαφέρον | παρόν | συμπαθούν | βασιλόφρον | επιζών | πληγέν | λήξαν | |
| gen. | ενδιαφέροντος | παρόντος | συμπαθούντος | βασιλόφρονος | επιζώντος | πληγέντος | λήξαντος | |||
| acc. | ενδιαφέρον | παρόντα | συμπαθούν | βασιλόφρον | επιζών | πληγέν | λήξαν | |||
| voc. | ενδιαφέρον | παρόν | συμπαθούν | βασιλόφρον | επιζών | πληγέν | λήξαν | |||
| mv | nom | ενδιαφέροντα | παρόντα | συμπαθούντα | βασιλόφρονα | επιζώντα | πληγ | λήξαντα | ||
| gen. | ενδιαφερόντων | παρόντων | συμπαθούντων | βασιλοφρόνων | επιζώντων | πληγ | ληξάντων | |||
| acc. | ενδιαφέροντα | παρόντα | συμπαθούντα | βασιλόφρονα | επιζώντα | πληγ | λήξαντα | |||
| voc. | ενδιαφέροντα | παρόντα | συμπαθούντα | βασιλόφρονα | επιζώντα | πληγ | λήξαντα | |||
| interessant | aanwezig | sympathiserend | koningsgezind | overlevend | gewond | afgelopen vorig |
||||
| 25 | 8 | 6 | 10 | 1 |
De verschillende varianten van de deelwoorden op -ων (afhankelijk van de vervoeging, 1e of 2e, en van eventuele varianten
en uitzonderingen) zijn vermeld bij de
bijvoeglijke naamwoorden op -ων.
Het gebruik van de μετοχή παθητική αορίστου wordt in de Syntaxis onder 'deelwoorden'
besproken; het gebruik van de μετοχή ενεργητική ενεστώτα onder 'beknopte bijzinnen'.
Werk in uitvoering