Onregelmatige werkwoorden, overzicht
Een werkwoord heet regelmatig wanneer de 2e stam actief, de 1e stam
passief, de 2e stam passief en daaruit weer de overige
werkwoordsvormen volgens zekere regels uit elkaar worden afgeleid.
Kort gezegd:
- 1e stam passief = 1e stam actief + -ομαι
- 2e stam actief = 1e stam actief + -σ-
- 2e stam passief = 1e stam passief + -θ-
Een werkwoord heet onregelmatig wanneer de samenhang tussen één of
meerdere van deze werkwoordsvormen niet volgens deze regels
geschiedt.
Een werkwoord heet niet noodzakelijkerwijs onregelmatig als het
uitsluitend actieve of passieve vormen heeft.
Ook indien bepaalde vervoegde vormen niet in een bepaalde persoon
of aantal voorkomen, is het werkwoord onregelmatig (tenzij het de
bevelende wijs of een onpersoonlijk werkwoord betreft).
Ook wanneer er twee of meer varianten mogelijk zijn, wordt een
werkwoord onregelmatig genoemd.
Daarbij worden enkele varianten geaccepteerd, te weten:
- 1e persoon meervoud (in diverse tijden):
bijvoorbeeld: λύνουμε-
λύνομε
-3e persoon meervoud (in diverse tijden), bijvoorbeeld:
λύνουν-λύνουνε
-enkelvoud paratatikos(in diverse personen), bijvoorbeeld:
λυνόμουν-λυνόμουνα
- 1e persoon meervoud paratatikos:
λυνόμαστε-λυνόμασταν
- 2e persoon meervoud paratatikos:
λυνόσαστε-λυνόσασταν
- 3e persoon meervoud paratatikos:
λύνονταν-λυνόντανε-λυνόντουσαν
- variant in de 1e persoon
enkelvoud: αγαπάω-αγαπώ
- variant in de paratatikos met γ:
αγαπούσα-αγάπαγα
- variant in de stam: χτίζω-κτίζω
Enkele voorbeelden.
| actief | passief | paratikos actief | aoristosactief | paratatikos passief | aoristos passief | ||
| αρέσω | - | behagen | άρεσα | άρεσα | - | - | nb paratatikos = aoristos |
| βάζω/ βγάζω | - | zetten | έβαζα | έβαλα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| βγαίνω/ μπαίνω | - | naar buiten gaan | έβγαινα | βγήκα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| βλέπω | βλέπομαι | zien | έβλεπα | είδα | βλεπόμουν | ειδώθηκα | aoristos heeft andere stam |
| βρίσκω | βρίσκομαι | vinden | έβρισκα | βρήκα | βρισκόμουν | βρέθηκα | aoristos actief wordt niet met σ gevormd |
| δίνω | δίνομαι | geven | έδινα | έδωσα | δινόμουν | δόθηκα | aoristos actief op andere stam |
| είμαι | zijn | - | - | ήμουν | - | heeft geen aoristos | |
| έρχομαι | komen | - | - | εχόμουν | ήρθα | aoristosvorm niet op -ήκα | |
| έχω | - | hebben | έχω | είχα(paratatikos) | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| θέλω | - | willen | ήθελα | θέλησα | - | - | |
| θέτω | τίθεμαι | plaatsen | έθετα | έθεσα | - | τέθηκα | passief op andere stam |
| κάθομαι | zitten | - | έκατσα/κάθισα | καθόμουν | - | aoristos op andere stam | |
| καλώ | καλούμαι | uitnodigen | καλούσα | κάλεσα | καλέστηκα/ κλήθηκα |
aoristos passief heeft kath. variant | |
| κάνω | - | doen | έκανα | έκανα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| καταλαβαίνω | - | begrijpen | καταλάβαινα | κατάλαβα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| λέω | λέγομαι | zeggen | έλεγα | είπα | λεγόμουν | επώθηκα | aoristos op andere stam |
| μαθαίνω | - | leren | μάθαινα | έμαθα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| ξέρω | - | weten | ήξερα | - | - | - | heeft geen aoristos |
| παίρνω | παίρνομαι | nemen | έπαιρνα | πήρα | παιρνόμουν | πάρθηκα | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| πηγαίνω | - | gaan | πήγαινα | πήγα | - | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| πίνω | πίνομαι | drinken | έπινα | ήπια | πινόμουν | - | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| πλένω | πλένομαι | wassen | έπλενα | έπλυνα | πλενόμουν | πλύθηκα | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| στέκω | στέκομαι | staan | έστεκα | - | στεκόμουν | στάθηκα | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| τρώω | τρώγομαι | eten | έτρωγα | έφαγα | τρωγόμουν | φαγώθηκα | aoristos op andere stam |
| - | φαίνομαι | blijken | - | - | φαινόμουν | φάνηκα | aoristos wordt niet met θ gevormd |
| φέρνω/φέρω | φέρ(ν)ομαι | dragen | έφερνα | έφερα | φερνόμουν | φέρθηκα | aoristos wordt niet met σ gevormd |
| - | χαίρομαι | blij zijn | - | - | χαιρόμουν | χάρηκα | paratatikos passief heeft actieve vorm |
Nb. Ook het Nederlands kent diverse onregelmatige werkwoorden. Over het algemeen beperkt zich dat tot onregelmatigheden in de klinker van de verleden tijd en van het voltooid deelwoord. Een bijzonder geval is het werkwoord 'zijn' dat in de bevelende wijs de vorm 'wees' heeft en in de infinitivus naast de vorm 'zijn' ook de vorm 'wezen' kent.