◄**

▼*

►**

Aanwijzende voornaamwoorden

Aanwijzende voornaamwoorden wijzen, al of niet met nadruk, personen of zaken aan.

De Nederlandse aanwijzende voornaamwoorden zijn:
deze, die, dit, dat
zo'n, zulke dergelijke
zelf, dezelfde

De Griekse aanwijzende voornaamwoorden zijn:
αυτός, τούτος, εκείνος, τέτοιος
ο ίδιος, μόνος μου
 

τούτος	τούτο είναι το βιβλίο μου.	dit is mijn boek.
αυτός	αυτός ο κύριος είναι γείτονάς μας.	die man is onze buurman.
εκείνος	εκείνο το σπίτι είναι καλοχτισμένο.	dat huis daar is goed gebouwd.
τέτοιος	ένα τέτοιο βιβλίο	een dergelijk boek/ zo een boek
τόσος	τόσοι άθρωποι	zoveel mensen
ο ίδιος	θέλω να μιλήσω με τον ίδιο το διευθυντή.	ik wil de directeur zelf spreken.
μόνος μου	οι εργάτες ξανάρχισαν από μόνοι τους τη δουλειά.	de arbeiders gaan uit zichzelf weer aan het werk.

Aanwijzende voornaamwoorden kunnen worden onderscheiden in:
- aanwijzende voornaamwoorden van plaats en tijd (die, dit, dat e.d.)
- aanwijzende voornaamwoorden van hoedanigheid en hoeveelheid (dergelijke, zulke e.d.)
- versterkende aanwijzende voornaamwoorden (zelf e.d.), ο ίδιος, μόνος μου
- identificerende aanwijzende voornaamwoorden (dezelfde e.d.), ο ίδιος

De syntaxis en gebruik van aanwijzende voornaamwoorden uit de eerste twee categorieën komt in het Grieks (αυτός, εκείνος, τούτος, resp. τέτοιος) en het Nederlands (die, dit, dat, resp. zulke, dergelijke, zo'n) sterk overeen, met dien verstande dat bij (αυτός, εκείνος, τούτος en ίδιος) in het Grieks het (bepaalde) lidwoord in het geval van bijvoeglijke gebruik, gehandhaafd blijft.

Aanwijzende voornaamwoorden van tijd en plaats

Het meest gebruikte aanwijzende voornaamwoord is αυτός. Αυτός kan twee betekenissen hebben:
- enerzijds kan het uitdrukken dat de persoon of het voorwerp waarnaar het verwijst, hier is; het is dan te vergelijken met het Nederlandse aanwijzende voornaamwoord 'deze, dit'.
- anderzijds kan het uitdrukken dat de persoon of het voorwerp waarnaar het verwijst daar is; het is dan te vergelijken met het Nederlandse aanwijzende vornaamwoord 'die, dat'.

Het aanwijzend voornaamwoord εκείνος komt in gebruik grotendeels overeen met het Nederlandse 'die, dat'. Het duidt afstand in ruimte of tijd aan: niet hier, maar daar; niet nu maar toen.
Het aanwijzend voornaamwoord τούτος komt in gebruik grotendeels overeen met het Nederlandse 'deze, dit'. Het duidt nabijheid in ruimte of tijd aan: niet daar, maar hier; niet toen maar nu.

Aanwijzende voornaamwoorden van hoeveelheid en hoedanigheid

Het Grieks kent twee aanwijzende voornaamwoorden op respectievelijk hoedanigheid en hoeveelheid uit te drukken: τέτοιος (zulk, zo'n) en τόσος (zoveel, zo'n).
Τέτοιος wordt verbogen als άγριος, en τόσος als καλός.
Bijvoorbeeld:

αγόρασα κι εγώ ένα τέτοιο φόρεμα.	ik heb ook zo'n jurk gekocht.
τέτοιοι φίλοι να μου λείπουν!	zulke vrienden kunnen me gestolen worden!
τόσο φαγητό μου φτάνει.	zoveel eten is voor mij genoeg.
είχα τόση ανάγκη να σε δω.	ik had zo'n behoefte om je te zien.

 

Τέτοιος wordt ook gebruikt wanneer men niet weet hoe men iets of iemand precies moet aanduiden:

είδα τον τέτοιο, πώς τον λένε πάλι.	ik zag dinges, hoe heet-ie ook al weer.
δως μου λίγο το τέτοιο, το μολύβι.	geef me dat ding eens aan, dat potlood.
είναι τέτοιος.	(met bijpassend handgebaar) hij is 'van de verkeerde kant'.

 

Wanneer men wil benadrukken dat iets heel klein is, plaatst men het partikel δα na τόσος:

ένα τόσο δα πραματάκι

een piepklein gevalletje

Wanneer men wil benadrukken dat iets heel veel voorkomt, herhaalt men het woord τόσος:

τόσοι και τόσοι άνθρωποι ζήτησαν τη βοήθειά του.

verschrikkelijk veel mensen  vroegen hem om hulp.

Wanneer men het precieze aantal van iets in het midden laat, gebruikt men τόσος na getallen:

έχει φτάσει στα εκατόν τόσα κιλά το βάρος του.

hij weegt nu ongeveer zo'n honderd kilo.

 

Versterkende aanwijzende voornaamwoorden

Om sterk de bepaaldheid van iets of iemand te benadrukken, gebruikt men in het Grieks de aanwijzende voornaamwoorden: ο ίδιος (verbogen volgens het paradigma άγριος) μόνος μου ( verbogen volgens het paradigma καλός). De betekenis kan worden omschreven als 'in eigen persoon' of 'de zaak op zich'. De syntaxis van deze aanwijzende voornaamwoorden wijkt nogal af van die welke in het Nederlands gebruikt wordt.

Identificerende aanwijzende voornaamwoorden

Identificerende aanwijzende voornaamwoorden worden gebruikt om aan te duiden dat iets of iemand in dezelfde categorie valt als, of zelfs gelijk is aan, een eerder genoemd (of eventueel geïmpliceerd) iets of iemand. Het Grieks gebruikt hiervoor het aanwijzende voornaamwoord ίδιος (verbogen volgens het paradigma άγριος). De syntaxis van deze aanwijzende voornaamwoorden wijkt nogal af van die welke in het Nederlands gebruikt wordt.

Net als in het Nederlands staat het aanwijzend voornaamwoord meestal vóór het zelfstandig naamwoord waar het bijwoord. Net als de Griekse bijvoeglijke naamwoorden kan het aanwijzend voornaamwoord in het Grieks ook achter het zelfstandig naamwoord waar het bijhoort, staan: η έκταση αυτή - dat terrein