◄**

▼*

►**

Wederkerend voornaamwoord - η αυτοπαθής αντωνυμία

Wederkerende voornaamwoorden zijn bijzondere vormen van de persoonlijke voornaamwoorden.
Zij verwijzen altijd naar het onderwerp van de zin.

De wederkerende voornaamwoorden in het Nederlands zijn:
me, je, zich, ons, mezelf, jezelf, zichzelf, onszelf.
Ook het woord zelf behoort tot de wederkerende voornaamwoorden.

τι πρέπει να κάνουν οι ίδιοι οι πολίτες;

wat moeten de burgers zelf doen?

Het Griekse wederkerende voornaamwoord is: ο εαυτός. Dit is altijd mannelijk en wordt steeds gecombineerd met een bepaald lidwoord en een bezittelijk voornaamwoord. Dit leidt dat tot de volgende combinaties:
ο εαυτός μου, ο εαυτός σου, ο εαυτός του, ο εαυτός της, ο εαυτός μας, ο εαυτός σας, ο εαυτός τους

Het gebruik van het wederkerend voornaamwoord in het Grieks en het Nederlands komen niet overeen.

Het niet nadrukkelijke gebruik van het Nederlandse wederkerende voornaamwoord (me, je, zich, ons) wordt in het Grieks tot uitdrukking gebracht in het werkwoord.

πλένομαι.

ik was me.

Voor het nadrukkelijk gebruik van het wederkerend voornaamwoord (mezelf, jezelf, zichzelf, onszelf) gebruikt het Grieks de constructie met εαυτός.

κοιτάζει μόνο τον εαυτό της.

zij denkt alleen aan zichzelf.

Het wederkerend voornaamwoord ο εαυτός wordt als volgt verbogen:

	enkelvoud
nom	ο εαυτός
gen	του εαυτού
acc	τον εαυτό

Achter ο εαυτός plaatst men de genitivus van het zwak persoonlijk voornaamwoord: μου, σου, του, της, μας, σας, τους. Bijvoorbeeld:

κοιτάζει μόνο τον εαυτό της.	zij denkt alleen aan zichzelf.
είπα στον εαυτό μου ...	ik zei bij mijzelf ...
μόνο για τον εαυτό σας νοιάζεστε.	jullie geven alleen om julliezelf.
δεν είναι κύριος του εαυτού του.	hij is zichzelf niet meester.

Het feit dat het Griekse εαυτός een zelfstandige positie in de zin inneemt, leidt ertoe dat de vervoeging in de bijzin daar ook mee in overeenstemming is (als die bijzin erop betrekking heeft):

... ενώ πιέζετε τον εαυτό σας να φτάσει στα ακρά.

... terwijl u zich tot het uiterste inspant.

φτάσει in de 3e persoon enkelvoud verwijst naar τον εαυτό..

Men treft ook de ironische vorm ο εαυτούλης (μου, σου etc.) aan.

σκέφτομαι μόνο τον εαυτούλη του.

hij denkt alleen maar aan zichzelf.

met de ondertoon van 'ikke, ikke, en de rest kan stikken.

In de spreektaal komt in plaats van τον εαυτό μας, σας, τους ook de vorm τους εαυτούς μας, σας, τους voor; en in plaats van του εαυτού μας, σας, τους komt ook de vorm των εαυτών μας, σας, τους voor. Deze meervoudsvorm wordt vooral gebruikt als er in de zin een vergelijking staat waarbij een wederkerend voornaamwoord wordt gebruikt.

Bijvoorbeeld:

νομίζουν τους εαυτούς τους ανώτερους απ' όλους.

zij vinden zich beter dan de rest.

Nb. Ο εαυτός μου kan niet gebruikt worden in combinatie met de voorzetsels van plaats (κοντά, δίπλα επέναντι, μακριά). In plaats daarvan wordt alleen het zwakke persoonlijk voornaamwoord gebruikt:

έβαλε τη Μαρία κοντά του/ δίπλα του/ απέναντι του/ μακριά του.

hij plaatste Maria dichtbij zich/ naast zichzelf/ tegenover zichzelf/ ver van zichzelf.

Nb. In sommige gevallen kan het Grieks het wederkerend voornaamwoord achterwege laten als dit uit de context al duidelijk is:

ο καθρέφτης είναι ψηλά και δε βλέπω.

de spiegel hangt hoog en ik kan mezelf (dus) niet zien)

Nb. Er is één geval waarin het wederkerend voornaamwoord εαυτός wel in het vrouwelijk en onzijdig voorkomt:
καθ' εαυτός = καθεαυτός = καθαυτός - op zich, op zichzelf

το καθαυτό ζήτημα ...	het vraagstuk op zich(zelf) ...
η υπόθεση καθ' εαυτήν δεν ενδιαφέρει η εταιρία.	de kwestie op zich interesseert het bedrijjf niet.
τα πρόσωπα καθ' εαυτά είναι απολύτως σεβασμά, όμως ...	de gezichten op zich staan steeds eerbiedig, maar ...

Μπαμπινιώτης stelt dat εαυτός dan steeds in de accusativus komt; Ακαδημία verbuigt εαυτός met het woord waar het bij hoort.