◄**

▼*

►**

Bijzinnen in het Nederlands,
complementszinnen en betrekkelijke/ bijvoeglijke bijzinnen

 

Complementszinnen

Wanneer een bijzin wordt vervangen door één woord of woordgroep, vormt dat een zinsdeel van de hoofdzin. Bijzinnen worden daarom onderscheiden in:
- onderwerpszin
- naamwoordelijke bijzin
- lijdend voorwerpszin
- meewerkend voorwerpszin
 

onderwerpszin	dat hij nog komt, is onwaarschijnlijk. wie de botsing heeft veroorzaakt, is onbekend. wie het weet, mag het zeggen.	zijn komst is onwaarschijnlijk. de schuldige is onbekend. de slimste mag het zeggen.
naamwoordelijke bijzin	hij wordt wat hij altijd gewild heeft.	hij wordt notaris.
lijdend voorwerpszin	ik weet niet of er nog wijn is. hij riep: "Houd de dief!" hij beloofde terug te komen.	ik weet het niet. hij riep de politie. hij beloofde iets.
meewerkend voorwerpszin	de leraar geeft strafwerk aan wie te laat komt.	de leraar geeft hem strafwerk.

Nb. Zowel bij gebruik van de indirecte rede als bij het gebruik van de directe rede is er sprake van een lijdend voorwerpszin:
hij zei dat hij haar niet was vergeten.
hij zei: "Ik ben je niet vergeten".

 

 

Betrekkelijke bijzinnen

Bijvoeglijke bijzinnen worden onderscheiden in beperkende en uitbreidende bijvoeglijke bijzinnen.

beperkende bijvoeglijke bijzin	de ambtenaren die het niet eens waren met de regering, gingen in staking	alleen de ambtenaren die het niet eens waren staakten.	de bijzin wordt niet voorafgegaan door een komma.
uitbreidende bijvoeglijke bijzin	de ambtenaren, die het niet eens waren met de regering, gingen in staking	alle ambtenaren staakten; de bijzin geeft een toelichting waarom zij staakten.	de bijzin wordt voorafgegaan door een komma; de bijzin kan gemist worden.

 

Nb. Een uitbreidende bijvoeglijke bijzin wordt voorafgegaandoor een komma.
Zowel uitbreidende als beperkende bijzinnen worden gevolgd door een komma, als de hoofdzin zich na de bijzin nog voortzet.

Nb. Omdat onderwerp, persoonsvorm en naamwoordelijk deel van het gezegde overeen moeten stemmen in persoon en getal, ontstaat er bij samentrekking een dilemma in het geval het geslacht van de deelzinnen niet overeenstemt terwijl het naamwoordelijk deel van het gezegde een bijvoeglijk naamwoord is. In dat geval wordt het geslacht van het naamwoordelijk deel van het gezegde als volgt gekozen:
- bij mensen en dieren:
= het natuurlijk geslacht, of anders:
= mannelijk.
- bij dingen en begrippen:
= in geval van een mannelijk en een vrouwelijk deel: mannelijk
= in geval één van de delen onzijdig is: onzijdig.