Zinsleer, naamvallen, genitivus
η γενική
De genitivus van zelfstandige naamwoorden (of eigennamen)
De genitivus wordt in het Grieks voor meer toepassingen gebruikt dan in het Nederlands:
- de bezitter, subject of object van het voorafgaande woord
| η μητέρα της Πόπης | de moeder van Popi |
| το γράμμα της μητέρας | de brief van de moeder |
| η φωτογραφία της οικογένειας | de familiefoto |
| αυτό το σπίτι είναι της Μαρίας | dit huis is van Maria |
| τα νησιά του Αιγαίου | de eilanden in de Egeïsche zee |
| ο μαθητής (του) Γυμνασίου | de middelbare scholier |
| ένα γραμματόσημο των 10 (δραχμών) | een postzegel van tien drachme |
| το τρένο των δυο | de trein van twee uur |
| η αριστερά λωρίδα είναι ταχείας κυκλοφορίας. | de linker rijbaan is voor snelverkeer. |
| πλαστικές σακούλας μιας χρήσης | plastic zakjes voor eenmalig gebruik |
Vooral het gebruik als subject of object leidt tot een aantal betekenissen die in het Nederlands worden weergegeven door gebruik te maken van een ander voorzetsel dan 'van', zoals hierboven: 'in', 'voor'
| οι απαιτήσεις των γονέων από τα παιδιά τους είναι υψηλές. | de eisen die door hun kinderen aan de ouders gesteld worden, zijn hoog. |
| ο σεβασμός της κουλτούρας | de eerbied voor de cultuur |
Nb. De genitivus komt niet alleen voor als bijvoeglijke bepaling maar ook als naamwoordelijk deel van het gezegde: dat huis is van Maria.
Nb. Waar het Grieks een genitivus gebruikt, wordt in het Nederlands soms een samengesteld zelfstandig naamwoord (familiefoto) of soms door een bijvoeglijke naamwoord (de middelbare scholier) gebruikt.
Bijzondere toepassingen:
- voor de familienaam van vrouwen
| η Πόπη Παναγιωτάκη | Popi Panagiotaki | (haar vader heet Panagiotakis) |
| η Μαρία Παπαδοπούλου-Γεράλη | Maria Papadopoulou-Gerali | (haar vader heet Papadopoulos, haar man heet Geralis) |
| ο κύριος και η κυρία Παναγιωτάκη | de heer en mevrouw Panagiotaki |
- bij leeftijdsaanduidingen
| το μωρό είναι δυο μηνών. | de baby is twee maanden. |
| ο γιος μου είναι 5 χρονών. | mijn zoon is 5 jaar. |
- bij data
| στις 30 Απριλίου | op 30 April |
- bij straatnamen
| αυτή είναι η (όδος) Ακαδημίας. | dit is de Academiestraat. |
| μένουν στην Αποστόλου Παύλου. | zij wonen in de Apostolos Pavlosstraat. |
| η
Απόλλωνος η (λεωφόρος) Βασιλέως Κωνσταντίνου η Σπετσών |
- bij plaatsaanduidingen
| μένει στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας. | hij woont in Amsterdam in Nederland. |
| το νησί του Αμοργού | het eiland Amorgos |
- na een aanduiding van hoeveelheid
| ένας αριθμός βιβλίων | een aantal boeken |
| μια σειρά γραμματοσήμων | een serie postzegels |
| βαθμοί Κελσίου | graden Celsius |
- bij uitzondering als meewerkend voorwerp
| της Άννας αρέσουν τα λουλούδια. | Anna vindt de bloemen mooi. |
- een paar voorzetsels kunnen, in een vrij specifiek betekenis (met), door de genitivus worden gevolgd:
| μετά λύπης | met leedwezen |
| μετά της συζύγου του | in gezelschap van zijn echtgenote |
De genitivus van persoonlijke voornaamwoorden
De genitivus van de zwakke vorm van de persoonlijke voornaamwoorden heeft de volgende functies:
- bezittelijk voornaamwoord
| τα πράγματά τους | hun spullen |
| η δασκάλα μας | onze lerares |
| ένας παλιός μου φίλος | een oude vriend van mij |
Let op de plaatsing van het bezittelijk voornaamwoord direct na het bijvoeglijk voornaamwoord.
- meewerkend voorwerp
| δε σου το λέμε. | we zeggen het je niet. |
| γιατί δεν τους το λες; | waarom zeg je het hun niet? |
Let op de volgorde: (ontkenning) - meewerkend voorwerp - lijdend voorwerp
- na samengestelde voorzetsels μαζί με, κοντά σε etc.
| μένω μαζί μ' αυτήν. μένω μαζί της. |
ik blijf bij haar. |
De genitivus waar het Nederlands een samengesteld zelfstandig naamwoord gebruikt
In het Grieks kunnen twee zelfstandige naamwoorden niet zo makkelijk gecombineerd worden tot een nieuw zelfstandig naamwoord als in het Nederlands. Om dezelfde betekenis te bereiken wordt vaak gebruik gemaakt van de genitivus. Daarmee verliest, gezien vanuit het Nederlands, de genititvus de 'bezittelijke' betekenis.
| inboedelverzekering | η ασφαλεία οικοσκευής | de verzekering van de inboedel |
| halfedelsteen | ο ημιπολύτιμος λίθος | de semi-waardevolle steen |
| waspoeder | το απορρυπαντικό σε σκόνη | het wasmiddel in poeder(vorm) |
| werkvergunning | η άδεια εργασίας | de vergunning om te werken |
Een uitzondering vormen woorden als:
το αντρόγυνο - het echtpaar
In deze gevallen is er steeds sprake van woordvorming in het Nederlands, danwel in het Grieks.