◄***

▼**

►***

Mannelijke zelfstandige naamwoorden

De mannelijke zelfstandige naamwoorden op -ος zijn parisyllabi.

			parisyllaben
			oxytoon of paroxytoon			proparoxytoon
			klemtoonverschuiving
			geen			wel	geen
ev	nom.		ο	αδερφός	δρόμος	άνθρωπος	καλόγερος
	gen.		του	αδερφού	δρόμου	ανθρώπου	καλόγερου
	acc.		τον	αδερφό	δρόμο	άνθρωπο	καλόγερο
	voc.			αδερφέ	δρόμε	άνθρωπε	καλόγερο
mv	nom.		οι	αδερφοί	δρόμοι	άνθρωποι	καλόγεροι
	gen.		των	αδερφών	δρόμων	ανθρώπων	καλόγερων
	acc.		τους	αδερφούς	δρόμο	ανθρώπους	καλόγερους
	voc,			αδερφοί	δρόμο	άνθρωποι	καλόγεροι
				broer	weg	mens	monnik

Tot het paradigma αδερφός behoren heel veel oxytone en paroxytone zelfstandige naamwoorden. Deze hebben geen klemtoonverschuiving. Bijvoorbeeld:

 

ύπνος	slaap		καιρός	tijd
ανιψιός	neef		γιος	zoon
φόβος	angst		ποταμός	rivier
γάτος	kat		σκοπός	doel
χώρος	ruimte		γιαλός	kust
γάμος	huwelijk
δρόμος	weg
νόμος	wet

Het merendeel van de proparoxytone zelfstandige naamwoorden die tot het paradigma άνθρωπος behoren hebben klemtoonverschuiving in de genitivus enkelvoud, in de genitivus meervoud  en in de accusativus meervoud.
Deze klemtoonverschuiving treedt ook op bij gesubstantiveerde bijvoeglijke naamwoorden:ο πλούσιος (de rijke), του πλουσίου (van de rijke), των πλουσίων (van de rijken). Een verschuiving die bij het bijvoeglijk naamwoord zelf overigens niet optreedt.
Maar er zijn ook vrij veel proparoxytone zelfstandige naamwoorden waarbij de klemtoon niet verschuift, zoals bijκαλόγερος.
Ook bij de zelfstandige naamwoorden die afgeleid zijn van een voltooid deelwoord treedt soms wel (κατηγορούμενος -  verdachte) en soms niet(γκόμενος - vrijer) klemtoonverschuiving op.Soms ook komen beide vormen voor (διανοούμενος -intellectueel).
Er zijn geen echte regels om te bepalen of een proparoxytoon zelfstandig naamwoord wel of niet klemtoonverschuiving heeft. Wel is het zo dat er in prinicipe geen klemtoonverschuiving optreedt bij:
- samengestelde zelfstandig naamwoorden op -ος, zoals bijvoorbeeld bijλαχανόκηπος (moestuin), ανεμόμυλος (windmolen);
- volkse woorden, zoals bijvoorbeeld bij ?
Bij sommige woorden is de spreker vrij om wel of niet klemtoonverschuiving toe te passen. Bijvoorbeeld: ο γάιδαρος (de ezel), του γαϊδάρου of του γάιδαρου (van de ezel).De keuze tussen de beide opties is een kwestie van stijlregister.

Zoals άνθρωπος gaan onder meer:

διάδρομος	gang
πόλεμος	oorlog
Σεπτέμβριος	september en de ander maanden
δήμαρχος	burgemeester
θόρυβος	lawaai
κίνδυνος	gevaar

Zoals καλόγερος gaan onder meer:

πονοκέφαλος	hoofdpijn
χωματόδρομος	zandweg
γάιδαρος	ezel

Paroxytone en oxytone eigennamen hebben de vocativus niet op -ε, maar op -ο: bijv. Νίκο, Μάρκο, Χρήστο.
Maar wel: Αλέξανδρε, Στέφανε, Άγγελε, Μαρκόπουλε.

Nb. Een behoorlijk aantal mannelijke zelfstandige woorden op -ος worden ook als vrouwelijk zelfstandig naamwoord gebruikt. Het gaat dan bijna altijd over beroepen, bijvoorbeeld: συνήγορος (advocaat), νευρολόγος (neuroloog).

 

Zie ook:
- vrouwelijke zelfstandige naamwoorden op -ος
- onzijdige zelfstandige naamwoorden op -ος