◄**

▼*

►**

▲***

Mannelijke zelfstandige naamwoorden op -ος

			O17	O18	O19	O20	O20a
ev	nom.	ο	αδερφός	δρόμος	άνθρωπος	καλόγερος	υπόκοσμος
	gen.	του	αδερφού	δρόμου	ανθρώπου	καλόγερου	υπόκοσμου υποκόσμου
	acc.	τον	αδερφό	δρόμο	άνθρωπο	καλόγερο	υπόκοσμο
	voc.		αδερφέ	δρόμε	άνθρωπε	καλόγερε	υπόκοσμο
mv	nom.	οι	αδερφοί	δρόμοι	άνθρωποι	καλόγεροι	υπόκοσμοι
	gen.	των	αδερφών	δρόμων	ανθρώπων	καλόγερων	υπόκοσμων υποκόσμων
	acc.	τους	αδερφούς	δρόμους	ανθρώπους	καλόγερους	υπόκοσμους υποκόσμους
	voc,		αδερφοί	δρόμοι	άνθρωποι	καλόγεροι	υπόκοσμοι
			broer	weg	mens	monnik	onderwereld
')			502	384	183	75	81

Zoals αδερφός gaan heel veel zelfstandige naamwoorden.
Bijvoorbeeld: 

ύπνος	slaap		καιρός	tijd
ανιψιός	neef		γιος	zoon
φόβος	angst		ποταμός	rivier
γάτος	kat		σκοπός	doel
χώρος	ruimte		γιαλός	kust
γάμος	huwelijk
δρόμος	weg
νόμος	wet

Zoals άνθρωπος gaan onder meer:

διάδρομος	gang
πόλεμος	oorlog
Σεπτέμβριος	september en de ander maanden
δήμαρχος	burgemeester
θόρυβος	lawaai
κίνδυνος	gevaar

Zoals καλόγερος gaan onder meer:

πονοκέφαλος	hoofdpijn
χωματόδρομος	zandweg
γάιδαρος	ezel

Nb1. De klemtoonverschuiving bij bijvoeglijke naamwoorden die als zelfstandig naamwoord worden gebruikt, komt niet voor bij de bijvoeglijke naamwoorden zelf:
ο πλούσιος (de rijke), του πλουσίου (van de rijke), των πλουσίων (van de rijken).
Nb2. Bij de zelfstandige naamwoorden die afgeleid zijn van een voltooid deelwoord, treedt soms wel (κατηγορούμενος -  verdachte) en soms niet (γκόμενος - vrijer) klemtoonverschuiving op. Soms ook komen beide vormen voor (διανοούμενος - intellectueel).
Nb3. In prinicipe treedt er geen klemtoonverschuiving op bij:
- samengestelde zelfstandig naamwoorden op -ος, zoals bijvoorbeeld bij λαχανόκηπος (moestuin), ανεμόμυλος (windmolen);
- volkse woorden, zoals bijvoorbeeld bij ?
Nb4. Bij sommige woorden is de spreker vrij om wel of niet klemtoonverschuiving toe te passen. Bijvoorbeeld: ο γάιδαρος (de ezel), του γαϊδάρου of του γάιδαρου (van de ezel). De keuze tussen de beide opties is een kwestie van stijl.

Sommige twee-lettergrepige eigennamen met het accent op de voorlaatste lettergreep hebben de vocativus niet op -ε (Παύλε, Φίλε, Κύρε), maar op -ο: Νίκο, Μάρκο, Χρήστο.
Zo hebben ook sommige drie-lettergrepige eigennamen met het accent op de voorvoorlaatste lettergreep de vocativus niet op -ε (Αλέξανδρε, Στέφανε, Άγγελε, Μαρκόπουλε) maar op -ο: Ηρακλείδιο, Αριστείδιο, Ευριπίδιο.

Nb. Een behoorlijk aantal mannelijke zelfstandige woorden op -ος worden ook als vrouwelijk zelfstandig naamwoord gebruikt (zonder veranderingen in de verbuiging). Het gaat dan bijna altijd over beroepen, bijvoorbeeld: συνήγορος (advocaat), νευρολόγος (neuroloog).

 

Zie ook:
- vrouwelijke zelfstandige naamwoorden op -ος
- onzijdige zelfstandige naamwoorden op -ος

 

Enkele mannelijke zelfstandige naamwoorden op -ος hebben een onzijdige variant in de nominativus en accusativus meervoud.
Soms heeft deze een andere betekenis.

ο δεσμός	de relatie	οι δεσμοί τα δεσμά	de relaties de boeien	O17o
ο καπνός	de rook de tabak	οι καπνοί τα καπνά	de rook de tabak	O17o
ο σκελετός	het geraamte het raamwerk	οι σκελετοί τα σκελετά	de geraamtes het frame	O17o
ο σταθμός	het station	οι σταθμοί τα σταθμά	de stations de gewichten	O17o
ο λαιμός	de hals	οι λαιμοί τα λαιμά	de halzen de keelpijn	O17o
ο λόγος	de reden het woord	οι λόγοι τα λόγια	de redenen de woorden	O18o1
ο βράχος	de rots	οι βράχοι τα βράχια	de rotsen	O18o1
ο χρόνος	de tijd het jaar	οι χρόνοι τα χρόνια	de tijden de jaren	O18o2
ο πλούτος	de rijkdom	- τα πλούτη	- de rijkdommen	O18o3

Nb1. De genitivus meeervoud van χρόνος (tijd, jaar) is volgens de regels χρόνων; de vorm χρονώ(ν) wordt alleen gebruikt in leeftijdsaanduidingen:
πόσων χρονών είσαι; - hoe oud ben je?.
Nb2. De genitivus meervoud van δεσμός is δεσμών.

Zie ook de vrouwelijke zelfstandige naamwoorden op -ος.
Zie ook de onzijdige zelfstandige naamwoorden op -ος.

 

 

') Aantallen zijn gebaseerd op ruim 9000 zelfstandige naamwoorden in woordenlijstnieuwgrieks. De categorie-indeling is gebaseerd op Prisma woordenboek Nieuwgrieks.