◄**

▼*

►**

Woordvorming

Het overgrote deel van de Griekse woordenschat bestaat uit woorden die ofwel uit het Oudgrieks stammen, ofwel ontleend zijn aan andere talen (Latijn, Italiaans, Turks, Frans, Engels, etcetera). Veel woorden zijn gevormd uit andere woorden of woordelementen. Deze woordvorming is vaak gebaseerd op een aantal regels.

Te onderscheiden zijn:
- het gebruik van een woord op de plaats van een andere woordsoort dan waar het oorpronkelijk toe behoort;
= door het te benoemen: bijvoorbeeld: het hoe, het zinken (hoewel dit nauwelijks woordvorming is te noemen);
= in het geval van bijvoeglijke naamwoorden: gebruik als zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: de blinde (hoewel dit ook te interpreteren is als een elliptische vorm van de blinde mens), το κινητό (τηλέφωνο) het mobieltje;
= in het geval van deelwoorden: gebruik als bijvoeglijk naamwoord. Bijvoorbeeld: ηλικιωμένος bejaard;
= in het geval van deelwoorden: gebruik als zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: ο ηλικιωμένος de bejaarde;
- afleiding
- samenstelling.

Net zo min als het Nederlands kan het Grieks (maar dit in tegenstelling tot het Engels) (maar weer op een enkele uitzondering na ¹)) nieuwe begrippen definiëren door 'samenvoeging' van twee opeenvolgende, door een spatie gescheiden,  zelfstandige naamwoorden.

Onder afleiding (derivatie) verstaan we het maken van een nieuw woord uit een ander woord (het zogenaamde grondwoord) door toevoeging van een voor- of achtervoegsel (affix - παράθημα);
dat wil zeggen: een voorvoegsel (prefix - πρόθημα) ofwel een achtervoegsel (suffix - επίθημα).
In het Nederlands is bijvoorbeeld her- een voorvoegsel (bijvoorbeeld: hergebruik, herstellen ed.) en
-ig een achtervoegsel (bijvoorbeeld: harig, mondig, handig ed.).
Zowel in het Nederlands als in het Grieks kunnen bijna alle voorzetsels als voorvoegsel gebruikt worden.
In beide talen worden verkleinwoorden door middel van een achtervoegsel gemaakt:

το παιδί	το παιδάκι	het kind	het kindje
η δουλειά	η δουλίτσα	het werk	het werkje

Waar het Nederlands slechts één suffix (met enkele varianten -tje, -pje) voor het verkleinwoord kent, zijn er in het Grieks een groot aantal suffixen waarmee verkleinwoorden worden gemaakt (afhankelijk van het zelfstandig naamwoord en gedeeltelijk afhankelijk van het geslacht).

Een samenstelling is een woord dat uit twee bestaande woorden gevormd wordt. In het Nederlands bijvoorbeeld: contactlens (contact + lens), onderhandelingsresultaat (onderhandeling + resultaat) ").
Van afgeleide woorden kunnen weer andere woorden worden afgeleid: onhandig, contactlensvloeistof.

In het Grieks doet zich hetzelfde verschijnsel voor.

Bijvoorbeeld:

			voorv.					achterv.
άναρχος	ongecontroleerd	<	αν-	+	αρχή	norm
η αναρχία	chaos, anarchie	<			άναρχος	ongecontroleerd	+	-ία
αναρχικός	anarchistisch	<			αναρχία	anarchie	+	-ικός

Hoewel zowel het Grieks als het Nederlands het systeem van woordvorming door samenstelling kennen, komt het gebruik niet in alle gevallen overeen.
Samenstellingen van twee zelfstandige naamwoorden lijken in het Nederlands vaker voor te komen. Als er in het Grieks geen speciaal woord voor het betreffende begrip bestaat wordt het begrip in het Grieks vaak door middel van een bijvoeglijk naamwoord, door een bepaling in de genitivus of door een constructie met een voorzetsel weergegeven:

οι κοινοβουλευτικές εκλογές	de parlementsverkiezingen
οι φάκοι επαφής	de contactlenzen
το απορρυπαντικό σε σκόνη	het waspoeder

Anderzijds kent het Grieks toch ook wel weer veel samenstellingen van een bijvoeglijk naamwoord met een zelfstandig naamwoord die in het Nederlands juist weer door een afzonderlijk bijvoeglijk naamwoord worden weergegeven of door een zelfstandig woord met de samengestelde betekenis:

ο μικροτραυματισμός	een lichte verwonding
κακομαθαίνω	verwennen (lett. slecht opvoeden)

Families van woorden

Indien het tweede deel van samengestelde woorden op hetzelfde woord is gebaseerd spreken we van een familie. Vooral bij werkwoorden ontstaan op basis van voorzetsels vaak families.
Bijvoorbeeld:
θέτω - zetten, προσθέτω - toevoegen, συνθέτω - samenstellen, εκθέτω - tentoonstellen.
De vervoeging van leden van een familie is vaak gelijk, maar niet altijd.

¹) soms wordt een nieuw begrip gedefinieerd door een opeenvolging van twee bestaande zelfstandige naamwoorden.
 

αυτά είναι τραγούδια σταθμοί.	dat zijn klassiekers.
απόπειρα ανθρωποκτονία	poging tot moord
ο μακαρίτης ο παππούς μου	wijlen mijn opa
το λάθος συμπέρασμα	de verkeerde conclusie
οι παραβάτες οδηγοί	de overtreders
τα κράτη μέλη της Ε.Ε.	de lidstaten
η ράβδος χόκεϊ	de hockeystick
η ζάχαρη άχνη	de poedersuiker

") In het Nederlands wordt bij de vorming van een nieuw zelfstandig naamwoord uit twee bestaande zelfstandige naamwoorden vaak een -s-, -n- of -en- tussengevoegd: onderhandelingsresultaat, bijenkorf.
In het Grieks wordt in die gevallen vaak een -ο- tussengevoegd: το αντρόγυνο - echtpaar. Dezelfde methode wordt gevolgd om uit twee werkwoorden een nieuw werkwoord samen te stellen: ανεβοκατεβαίνω - op- en neergaan . Hierbij valt op dat deze constructie alleen gebruikt wordt wanneer de betekenis van de beide delen een zekere overeenkomst hebben.
Vaak gebruikt het Grieks, waar het Nederlands een nieuw woord vormt, een constructie met twee zelfstandige naamwoorden waarbij één van deze in de genitivus staan:

τα εγκλήματα πολέμου	de oorlogsmisdaden
η κήρυξη πολέμου	de oorlogsverklaring

Klinkerdeletie

Een heel ander geval van woordvorming treedt op bij klinkerdeletie:

θαρτούν.	θα έρθουν.	zij zullen komen.
στόπα.	σου το είπα.	ik zei het je.

Reduplicatie

Bij zelfstandige naamwoorden komt een vorm van reduplicatie voor die vergelijkbaar is met de verdubbeling die bij voltooid deelwoorden voorkomt.

η επιβίβαση

het aan boord gaan

επιβαίνω

aan boord gaan