Woordvorming, fonologie
De vorm van woorden wordt mede bepaald door de invloed die de lettervolgorde heeft op de uitspraak.
De verschillende effecten daarvan worden besproken bij de Fonologie/ Klankleer.
Bij de vorming van woorden is vooral assimilatie/dissimilatie en
klinkerdeletie van belang.
Daarbij heeft het Oudgrieks een speciaal effect in de vorm van de zogenaamde spiritus asper.
Bij werkwoorden wordt dit effect, ten gevolge van het mogelijke augment, zichtbaar bij de vorming van de verleden tijd.
Bij veel Oudgriekse woorden die met een klinker beginnen, wordt deze klinker voorzien van deze spiritus asper.
De spiritus asper wordt weergegeven door klein kommaatje boven de klinker.
In de uitspraak van deze klinker is dit hoorbaar in de toevoeging van een 'h'.
Bijvoorbeeld: het woord ήμερα - dag werd in het Oudgrieks geschreven als ἡμέρᾱ, met als uitspraak: himèra.
De gevolgen hiervan zijn op diverse plaatsen zichtbaar:
- voorzetsel voor een zelfstandig naamwoord
| μετά | υπολήψεως | → | μεθ' υπολήψεως | met hoogachting | hoogachtend |
- paratatikos en aoristos van samengestelde werkwoorden
| κατά | (ίστημι)' | → | καθιστώ | maken | καθιστώ | ik maak |
| κατέστησα | ik maakte |
Het bovenstaande kan optreden bij de voorzetsels αντί, από, επί, κατά, μετά en υπό. De laatste klinker vervalt en de laatste medeklinker assimileert tot -θ- of -φ-.
Lοs van de situatie van de combinatie met Oudgriekse woorden met een spiritus asper, treedt assimilatie nog op bij de voorzetsels εν en συν:
- εν/συν + β/π/φ/ψ wordt εμ/συμ
- εν/συν + μ wordt εμ/συμ
- εν/συν + γ/κ/ξ/ξ/χ wordt εγ/συγ
- εν/συν + λ wordt: ελ/συλ
- εν/ζυν + ρ wordt: ερ/συρ
De hiervoor besproken verschijnselen kan men ook waarnemen bij de etymolgie van woorden.
Bijvoorbeeld:
| έπι | ημέρα | → | η εφημερίδα | aangaande de dag | de krant |
Werk in uitvoering