fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//Morf/MorfTelw2

Telwoorden


Telwoorden drukken een getal, hoeveelheid of een volgorde uit. Behalve bij het rekenen spelen ze een belangrijke rol bij het benoemen van tijden, data en percentages.
Men onderscheidt hoofdtelwoorden (één, twee, drie etc.) en rangtelwoorden (eerste, tweede, derde, etc).

Een andere indeling van de telwoorden is de verdeling in bepaalde telwoorden en onbepaalde telwoorden.
Met de bepaalde telwoorden kan men tellen, nummeren en de getelde objecten ordenen  (één, tweede etc., beide, ander).
De onbepaalde telwoorden geven een onbepaald aantal of niet nader bepaalde hoeveelheid aan (enkel, menig, enig, genoeg, sommige, verscheidene, verschillende, wat, veel, weinig, alle, middelste, laatste, hoeveelste, zoveelste) **).

Aanduidingen als dozijn en gros worden tot de zelfstandige naamwoorden gerekend.

De hoofdtelwoorden vallen uiteen in gehele getallen (1, 2, 3 etc.) en gebroken getallen (bijvoorbeeld 1/6, 2/7, 4 2/5 ed).
Bij de gebroken getallen nemen de stambreuken (1/2, 1/3, 1/4, 1/5 etc.) een speciale plaats in.

Getallen kunnen in het Grieks ook weergegeven worden door letters. Om aan te geven dat een lettercombinatie moet worden opgevat als een getal, plaatst men een accentteken na de getalsaanduiding (althans voor zover het getallen betreft onder de 1000). Voor getallen die groter zijn dan 1000, plaatst men voor het eerste cijfer ook een accentteken in subscript.

In het Grieks is, net als in het Nederlands, het aantal elementaire telwoorden beperkt. Alle andere worden daaruit afgeleid of samengesteld:


0 μηδέν *)   μηδενικός   10 ι' δέκα δέκατος
1 ένα *) α' πρώτος   11 ια' έντεκα ενδέκατος
2 δύο/δυο β' δεύτερος 1)   12 ιβ' δώδεκα δωδέκατος
3 τρία *) γ' τρίτος   13 ιγ' δεκατρία *) δέκατος τρίτος
4 τέσσερα *) δ' τέταρτος 1)   14 ιδ' δεκατέσσερα *) δέκατος τέταρτος
5 πέντε ε' πέμπτος   15 ιε' δεκαπέντε δέκατος πέμπτος
6 έξι ς/στ' έκτος 2)   16 ιστ' δεκαέξι/δεκάξι δέκατος έκτος
7 εφτά/επτά ζ' έβδομος   17 ιζ' δεκαεφτά/δεκαεπτά δέκατος έβδομος
8 οχτώ/οκτώ η' όγδοος   18 ιη' δεκαοχτώ/δεκαοκτώ δέκατος όγδοος
9 εννιά/εννέα θ' ένατος   19 ιθ' δεκαεννιά/δεκαεννέα δέκατος ένατος

1) Let op het verschil in klemtoon in Δευτέρα (maandag) en Τετάρτη (woensdag).
2) De officiële naam van het symbool ς is στίγμα. De ς is ooit voortgekomen uit een aaneenschrijven van de letters σ en τ.

 

20 κ' είκοσι εικοστός   90  ϟ ενενήντα ενενηκοστός
21 κα' είκοσι ένα *) εικοστός πρώτος   100 ρ' εκατό/εκατόν εκατοτοστός
30 λ' τριάντα τριακοστός   101 ρα' εκατόν ένα *) εκατοστός πρώτος
40 μ' σαράντα τεσσερακοστός   200 σ' διακόσια *) διακοσιοστός
50 ν' πενήντα πεντηκοστός   300 τ' τριακόσια *) τριακοσιοστός
60 ξ' εξήντα εξηκοστός   400 υ' τετρακόσια *) τετρεκοσιοστός
70 ο' εβδομήντα εβδομηκοστός   500 φ' πεντακόσια *) πεντακοσιοστός
80 π' ογδόντα ογδοηκοστός   600 χ' εξακόσια *) εξακοσιοστός

 

700 ψ' εφτακόσια/επτακόσια *) επτακοσιοστός/εφτακοσιοστός
800 ω' οχτακόσια/οκτακόσια *) οχτακοσιοστός/οκτοκοσιοστός
900 ϡ εννιακόσια *) εννιακοσιοστός
1.000 χίλια *) χιλιοστός
2.000 δύο χιλιάδες *) δισχιλιοστός
10.000 δέκα χιλιάδες *) δεκακισχιλιοστός
100.000 εκατό χιλιάδες *) εκατοντακισχιλιοστός
1.000.000, 1 miljoen   εκατομμύριο *) εκατομμυριστός
1.000.000.000, 1 miljard   δισεκατομμύριο *) δισεκατομμυριστός

*) Deze hoofdtelwoorden worden verbogen.
Nb. het woord χιλιάδες is vrouwelijk.
Bij het tellen wordt de onzijdige vorm gebruikt. Dus: η σελίδα τέσσερα - bladzijde vier.
Wanneer deze telwoorden vóór een zelfstandig naamwoord worden gebruikt, worden ze overeenkomstig het zelfstandige naamwoord verbogen.

    0   1   3   4
    ev mv ') ev   mv   mv
    m/v/o m/v/o mann vr onz   mann vr onz   mann vr onz
nom   μηδέν μηδενικά ένας μία/μια ένα   τρεις τρεις τρία   τέσσερις τέσσερις τέσσερα
gen   μηδενός μηδενικών ενός μίας/μιας ενός   τριών τριών τριών   τεσσάρων τεσσάρων τεσσάρων
acc   μηδέν μηδενικά ενά(ν) μία/μια ένα   τρεις τρεις τρία   τέσσερις τέσσερις τέσσερα

De honderdtallen (behalve 100 zelf) en het getal 1000 worden verbogen als άγριος.
De verdere duizendtallen, 1.000.000 etc. worden alleen verbogen in naamval omdat het zelfstandige naamwoorden zijn.

Wanneer de telwoorden als zelfstandig naamwoord worden gebruikt, wordt de onzijdige vorm gebruikt:
- vier nullen: τέσσερα μηδενικά
- twee enen: δυο ένα
- drie drieën: τρία τρία
- drie vieren: τρία τέσσερα

') Voor het meervoud van το μηδέν wordt het meervoud van το μηδενικό gebruikt, dat dezelfde betekenis heeft.

 

    één   duizend   miljoen
    duizend   mv   ev mv
nom   χίλιοι   χιλιάδες   εκατομμύριο εκατομμύρια
gen   χιλίων   χιλιάδων   εκατομμυρίου εκατομμυρίων
acc   χίλιους   χιλιάδες   εκατομμύριο εκατομμύρια

De rangtelwoorden worden verbogen als καλός.


Voorbeelden.

19ος 19e
20ός 20ste
ο Γεώργιος Β' George II/ de tweede
κεφαλαίο Δ' hoofdstuk 4
τον ΙΘ'/ ιθ' αιώνα in de 19e eeuw

**) Nb. Lauxterman benoemt deze als onbepaalde voornaamwoorden.

Nb. Hoewel het telwoord δυο officieel niet wordt verbogen, kan men toch een vorm als δυανός aantreffen (naar analagie van ποιανός):
οι ιδέες των δυονών μας - de ideeën van ons tweeën


Nb. Kloktijden, data en jaartallen worden in de syntaxis besproken.

 

 

 

 

 

© Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 

.



 
  
 

Betekenis:
Semantiek

l

Zin:
Syntaxis

l

Woord:
Morfologie

l

Letter:
Alfabet

l

Klank:
Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.
1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau
1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht

Decimale codes voor speciale karakters:


letter naam ALT-code
ϟ koppa 991
ϡ sampi 993
ˏ accent in
subscript
719

Deze symbolen kunnen als volgt op de PC gemaakt worden:

- druk de ALT-toets in en houdt deze ingedrukt

- typ op het numerieke toetsenbord de decimale code

- laat de ALT-toets los.