FBicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//MorfWerw/MorfWerwRege/MorfWerw2AugmInwe>

Inwendig augment

 

Als een werkwoord is samengesteld uit een voorzetselvoorvoegsel (prefix) en een werkwoord met een éénlettergrepige stam, dan wordt er in bijna alle gevallen een augment tussen het prefix en het werkwoord geplaatst. Dit augment wordt een 'inwendig' of  'intern' augment genoemd. Bijvoorbeeld:


ενδίδω toegeven (aan) aor: ενέδωσα ik heb toegegeven
συνδέω verbinden aor: συνέδεσα ik heb verbonden

Wanneer bij de vorming van het samengestelde werkwoord assimilatie was opgetreden, treedt bij de vorming van de paratatikos en de aoristos dissimilatie op.


Overzicht van de verschillende mogelijkheden '):

voorzetselvoorvoegsel eindigt op α: δια, ανα, κατα "') 
  α vervalt ten gunste van έ  
    τον ενδιαφέρει het interesseert hem aor: τον ενδιέφερε het interesseerde hem  
    αναβάλλω uitstellen parat: ανέβαλλα ik stelde uit  
    διακόπτω onderbreken aor: διέκοψα ik heb onderbroken  
    παραφράζω parafraseren aor: παρέφρασα ik heb geparafraseerd  
    καταψύχω vriezen aor: κατέψυχα ik ben ingevroren  
    αναθέτω opdragen aor: ανέθεσα ik heb opgedragen  
    ανακτώ ") heroveren aor: ανέκτησα ik heb heroverd  
    κατακτώ veroveren aor: κατέκτησα ik heb veroverd  
    καθιστώ maken aor: κατέστησα ik heb gemaakt  
voorzetselvoorvoegsel eindigt op α: δια, μετα  
  α wordt ά  
    μεταφράζω vertalen aor: μετάφρασα ik heb vertaald  
    διαβάζω lezen aor: διάβασα ik heb gelezen  
voorzetselvoorvoegsel eindigt op ι: περι  
  ι blijft naast έ  
    περιλαμβάνω omvatten aor: περιέλαβα ik heb omvat  
    περιφέρω ronddragen aor: περιέφερα ik heb rondgedragen  
    περιμένω wachten aor: περιέμεινα ik heb gewacht  
voorzetselvoorvoegsel eindigt op ο: προ, από  
  ο blijft naast έ  
    προκρίνω verkiezen aor: προέκρινα ik heb verkozen  
  ο wordt ό  
    προδίδω verraden aor: πρόδωσα ik heb verraden  
    προκόβω vooruitgang boeken aor: πρόκοψα ik ben erop vooruitgegaan  
beide varianten  
    προκρίνω verkiezen aor: προέκρινα
πρόκρινα
ik heb verkozen  
    προβλέπω voorzien aor: προέβλεψα
πρόβλεψα
ik heb voorzien  
  ο wordt ό of έ  
    αποτυχαίνω mislukken aor: απότυχα
απέτυχα
ik ben mislukt  
voorzetselvoorvoegsel eindigt op ν: εν  
  μ wordt weer ν, naast έ  
    εμπνέω inspireren aor: ενέπνεα ik heb geïnspireerd ass
    συμβαίνει hetgebeurt aor: συνέβαινε het gebeurde ass
    παρεμβάλλω tussenvoegen aor: παρενέβαλα ik heb tussengevoegd ass
  maar  
    μπλέκω verwarren aor: έμπλεξα ik heb verward  
voorzetselvoorvoegsel eindigt op ν: συν  
  γ wordt weer ν, naast έ  
    συγκλίνω duiden op aor: συνέκλινα ik heb geduid op ass
voorzetselvoorvoegsel εκ:  
  εκ wordt εξ voor έ  
    εκπλήσσω verbazen aor: εξέπληξα ik heb verbaasd ass
    εκδίδω uitgeven parat: εξέδιδα ik gaf uit ass
    εκβράζω uitbraken parat: εξέβραζα ik heb uitgebraakt ass
  εκτ wordt εξέθ  
    εκτρέφω fokken aor: εξέθρεψα ik heb gefokt ass
voorzetselvoorvoegsel εισ:  
  εισ wordt εισ plus έ  
    εισρέω binnenstromen aor: εισέρρευσα ik ben binnengestroomd  
voorzetselvoorvoegsel εκ:  
  εκ wordt εξ voor έ  
    εκπλήσσω verbazen aor: εξέπληξα ik heb verbaasd  
    εκδίδω uitgeven parat. εξέδιδα ik gaf uit  
voorzetselvoorvoegsel προσ:  
  προσ wordt πρόσ  
    προσθέτω toevoegen aor: πρόσθεσα ik heb toegevoegd  
  προσ wordt προσέ  
    προσλαμβάνω in dienst nemen aor: προσέλαβα ik heb in dienst genomen  
voorzetselvoorvoegsel ξε:  
  ξε wordt ξέ  
    ξεκάνω uit de weg ruimen aor:
parat:
ξέκανα ik heb uit de weg geruimd  
    ξεπλένω uitwassen aor: ξέπλυνα ik heb uitgewassen  
voorvoegsel van een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord:  
  'echt' augment  
    της το πρωτοέδειξα aor: ik heb het haar voor het eerst laten zien.  
    τον πολυέβλεπαν parat: ze zagen hem vaak.  
    τον συχνοέβλεπα parat: ik zag hem vaak.  
  geen augment, accent op voorvoegsel  
    το κακόμαθες το παιδί aor: je hebt het kind verpest.  
    το παράκανες aor: je hebt het overdreven.  

 

 

Nb1. Indien de aoristos een inwendig augment heeft, eventueel varianten met en zonder inwendig augment, dan heeft de paratatikos dat vrijwel altijd ook. Alleen indien de 2e stam actief een lettergreep minder heeft dan de 1e stam, heeft de paratatikos geen inwendig augment.
Bijvoorbeeld:
αναμειγνύω - mengen, par: αναμείγνυα, aor: ανάμειξα ανέμειξα

 

Nb2.Een klein aantal woorden  beginnend met α- of ε- kunnen in de verleden tijd een η- als augment krijgen. Ook voor dit augment geldt, dat het alleen gehandhaafd wordt als het beklemtoond is. Enkele samenstellingen met deze werkwoorden:



υπάρχω   bestaan      
  parat: υπήρχα ik bestond υπήρχαμε wij bestonden
  aor: υπήρξα ik bestond υπήρξαμε wij bestonden
παραγγέλλω   bestellen      
  parat: παράγγελνα ik bestelde παραγγέλναμε wij bestelden
  aor: παρήγγειλα
παρέγγειλα
ik heb besteld παραγγείλαμε wij hebben besteld
εξάπτω   prikkelen      
  parat: έξαπτα ik prikkelde εξάπταμε wij prikkelden
  aor: εξήψα
έξαψα
ik heb geprikkeld εξάψαμε wij hebben geprikkeld
εφευρίσκω   uitvinden      
  parat: εφεύρισκα ik vond uit εφευρίσκαμε wij vonden uit
  aor: εφήυρα ik heb uitgevonden εφεύραμε
εφηύραμε
wij  hebben uitgevonden
διευθύνω   besturen      
  parat: διηύθυνα
(διεύθυνα)
ik bestuurde διευθύναμε wij bestuurden
  aor: διηύθυνα ik heb bestuurd διευθύναμε wij hebben bestuurd
υπάρχω 1)   bestaan      
  parat: υπήρχα ik bestond υπήρχαμε wij bestonden
  aor: υπήρξα ik heb bestaan υπήρξαμε wij hebben bestaan
de woorden die afgeleid zijn van-αγω 2), bijvoorbeeld:
εισάγω   importeren      
  parat: εισήγα ik importeerde εισήγαμε wijimporteerden
  aor: εισήγαγα ik heb geïmporteerd εισαγάγαμε wij hebben geïmporteerd


1) Het werkwoord υπάρχω krijgt verplicht een augment in alle personen van de paratatikos en van de aoristus (het augment draagt dan ook altijd de klemtoon).
2) De verleden tijden van werkwoorden op -αγω worden niet veel gebruikt. Over het algemeen geeft men de voorkeur aan een omschrijving door middel van het werkwoord κάνω (doen) + zelfstandig naamwoord: κάνω εισαγωγή / εξαγωγή (importeren / exporteren).


') Nb. Bij de vorming van de aoriostos speelt niet alleen het voorvoegsel een rol maar ook de vraag of het basiswerkwoord regelmatig of onregelmatig is. Soms zijn de samenstellingen met een onregelmatig werkwoord ook onregelmatig, soms ook niet. Dat kan zelfs bij hetzelfde onregelmatige werkwoord varieren (bijvoorbeeld bij λέγω). Een volledig overzicht van dit verschijnsel met alle varianten staat bij families van werkwoorden.
") ανακτώ, κατακτώ en samenstellingen met καθιστώ zijn de enige werkwoorden van de 2e vervoeging met een inwendig augment dat tot klinkerwijziging leidt.
"') Als bij de vorming van een samengesteld werkwoord assimilatie is opgetreden, treedt bij de toevoeging van een inwendig augment dissimilatie op.

 

 

 

 

 

© Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 

.



 
  
 

Semantiek:
Betekenisleer

l

Syntaxis
Zinsleer

l

Morfologie
Vormleer

l

Alfabet

l

Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.
1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau
1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht