Breuken, vervolg
Stambreuken
De stambreuk 1/2 wordt meestal weergegeven door het zelfstandig gebruik van het bijvoeglijk naamwoord μισός (half): το μισό (de helft).
Een enkele keer wordt 1/2 weergegeven door het zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoordbij het hoofdtelwoord twee: το ένα δεύτερο.
Het rangtelwoord bij 1/2 is ook μισός (half). Μισός wordt verbogen als καλός.
De stambreuken (1/3, 1/4, 1/5 etc.) worden gevormd door zelfstandig gebruik van het rangtelwoord: το τρίτο, το τέταρτο, το πέμπτο κλπ.
Bij de stambreuken (1/3, 1/4, 1/5 en 1/10) wordt voor het hoofdtelwoord één soms niet de vorm ένα, maar εν gebruikt: το εν τρίτο (één derde).
Soms wordt bij de stambreuken het getal 1 weggelaten (vooral bij 1/4).
| το τρίτο του οικοπέδου | een derde van het perceel |
| το τέταρτο του μέτρου | een kwart meter |
| το τέταρτο του κιλού | een half pond een kwart kilo een kwart liter |
Nb1. από τους παρόντες
ξέρω περίπου τους μισούς (van de aanwezigen ken ik ongeveer
de helft).
Nb2. Het woord μισός wordt ook gebruikt ter
versterking van scheldwoorden:
| ένας βλάκας και μισός | een ongelofelijke sufferd |
| μια στρίγγλα και μισή | een enorm kreng |
| ένα ζώον και μισό | een ongelofelijke oen |
In vaste uitdrukkingen wordt ipv το μισό het oude woord voor 'helft' gebruikt: το ήμισυ . Bijvoorbeeld:
| το έτερον ήμισυ | de wederhelft |
| κατά το ήμισυ | voor de helft |
Gemengde getallen
Er bestaat geen genitiefvorm van τρεισήμισι en τεσσερισήμισι. Om in deze lacune te voorzien, kan men de afzonderlijke onderdelen van het getal afzonderlijk benoemen: ένα δοχείο τριών κιλών και μισού (een vat van drie en een halve liter).
Aangezien de hoofdtelwoorden op -μισι vooral gebruikt worden in kloktijden (στις τρεισήμισι, om half vier) en als leeftijdsaanduiding voor jonge kinderen (ένα παιδί δυόμισι χρονών, een kind van tweeënhalf), komen ze navenant weinig voor als aanduiding van getallen boven de 12,5. Bij grotere getallen gebruikt men meestal het rangtelwoord μισός:
| εβδομήνδα πέντε κιλά και μισό | vijfenzeventig en een halve kilo |
| εικοσιτέσσερις ώρες και μισή | vierentwintig en een half uur |