Bijvoeglijke naamwoorden op -ής, -ης en -άς
Deze bijvoeglijke naamwoorden worden verbogen volgens één
van de voorbeelden:
1. op -ής, -ιά, -ί: σταχτής
2a. op -ης, -α, -ικο:
τεμπέλης
2b.
op -άς, -ού, -άδικο:
φωνακλάς
3.op -ής, -ής, -ες:
αφελής
4.op -ώδης, -ώδης, -ώδες:
βλακώδης
5. op-ης, -ης, -ες:
επιμήκης
6. op-ης, -ης, -ες:
φρενήρης
E08 | E09 | E09a | E10 | E11 | E11a | E11o | ||||
-ής, -ιά, -ί | -ης, -α, -ικο | -άς, -ού, -άδικο | -ής, -ές | -ώδης, -ώδες | -ης, -ες | -ης, -ες | ||||
mann | ev | nom. | σταχτής | τεμπέλης | φωνακλάς | αφελής | βλακώδης | επιμήκης | φρενήρης | |
gen. | σταχτιού | τεμπέλη | φωνακλά | αφελούς | βλακώδους | επιμήκους | φρενήρους | |||
acc. | σταχτή | τεμπέλη | φωνακλά | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | |||
voc. | σταχτή | τεμπέλη | φωνακλά | αφελή | βλακώδη(ς) | επιμήκη | φρενήρη | |||
mv | nom. | σταχτιοί | τεμπέληδες | φωνακλάδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | ||
gen. | σταχτιών | τεμπέληδων | φωνακλάδων | αφελών | βλακωδών | επιμήκων | φρενήρων | |||
acc. | σταχτιούς | τεμπέληδες | φωνακλάδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | |||
voc. | σταχτιοί | τεμπέληδες | φωνακλάδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | |||
vr | ev | nom. | σταχτιά | τεμπέλα | φωνακλού | αφελής | βλακώδης | επιμήκης | φρενήρης | |
gen. | σταχτιάς | τεμπέλας | φωνακλούς | αφελούς | βλακώδους | επιμήκους | φρενήρους | |||
acc. | σταχτιά | τεμπέλα | φωνακλού | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | |||
voc. | σταχτιά | τεμπέλα | φωνακλού | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | |||
mv | nom. | σταχτιές | τεμπέλες | φωνακλούδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | ||
gen. | σταχτιών | - | φωνακλούδων | αφελών | βλακωδών | επιμήκων | φρενήρων | |||
acc. | σταχτιές | τεμπέλες | φωνακλούδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | |||
voc. | σταχτιές | τεμπέλες | φωνακλούδες | αφελείς | βλακώδεις | επιμήκεις | φρενήρεις | |||
onz | ev | nom. | σταχτί | τεμπέλικο | φωνακλάδικο | αφελές | βλακώδες | επίμηκες | φρενήρες | |
gen. | σταχτιού | τεμπέλικου | φωνακλάδικου | αφελούς | βλακώδους | επιμήκους | φρενήρους | |||
acc. | σταχτί | τεμπέλικο | φωνακλάδικο | αφελές | βλακώδες | επίμηκες | φρενήρες | |||
voc. | σταχτί | τεμπέλικο | φωνακλάδικο | αφελές | βλακώδες | επίμηκες | φρενήρες | |||
mv | nom. | σταχτιά | τεμπέλικα | φωνακλάδικα | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | ||
gen. | σταχτιών | τεμπέλικων | φωνακλάδικων | αφελών | βλακωδών | επιμήκων | φρνεήρων | |||
acc. | σταχτιά | τεμπέλικα | φωνακλάδικα | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | |||
voc. | σταχτιά | τεμπέλικα | φωνακλάδικα | αφελή | βλακώδη | επιμήκη | φρενήρη | |||
asgrauw | lui | schreeuwerig | naïef | stompzinnig | langwerpig | krankzinnig | ||||
') | 15 | 32 | 3 | 144 | 59 | 5 | 2 |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ής, -ιά, -ί: σταχτής
De bijvoeglijke naamwoorden die zoals σταχτής gaan, duiden kleuren aan. Ze zijn meestal afgeleid van zelfstandige naamwoorden. Bijvoorbeeld: σταχτής (asgrauw) van σταχτή (as).
Zoals σταχτής gaan onder meer ook.
βυσσινής | cerise | van | βύσσινο | morel |
πορτοκαλής | oranje | van | πορτοκάλι | sinaasappel |
καφετής | koffie-bruin | van | καφέ | koffie |
τριναταφυλλής | rose | van | τριαντάφυλλο | roos |
De meeste bijvoeglijke naamwoorden in deze categorie geven een kleur aan.
Vaak wordt in plaats van het bijvoeglijk naamwoord het betreffende zelfstandige naamwoord gebruikt.
η θαλασσιά χάντρα | η θαλασσί χάντρα | de blauwe kraal |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ης, -α, -ικο: τεμπέλης respectievelijk -άς, -ού, -άδικο: φωνακλάς
In het Grieks worden zelfstandige naamwoorden die een karaktereigenschap aanduiden, gebruikt als bijvoeglijke bepaling:η τεμπέλα φοιτήτρια (de luie studente, letterlijk: de luiaard studente) en omgekeerd.
Aangezien levende wezens per definitie mannelijk of vrouwelijk zijn, kan deze constructie niet zo maar toegepast worden op onzijdige zelfstandige naamwoorden. Dit wordt opgelost door het toevoegen van het suffix-ικο aan de onzijdige vormen van het bijvoeglijk naamwoord.
Bij zelfstandige naamwoorden met het accent op de voorlaatste lettergreep wordt het achtervoegsel toegevoegd aan de stam van het enkelvoud, bij zelfstandige naamwoorden met het accent op de laatsee lettergreep wordt het achtervoegsel toegevoegd aan de stam van het meervoud. Bijvoorbeeld:
accent op de voorlaatse lettergreep | ο τεμπέλης η τεμπέλα οι τεμπέληδες |
de luiaard | τεμπέλης τεμπέλα τεμπέλικο |
lui |
accent op de laatste lettergreep | ο καταφερτζής η καταφερτζού οικαταφερτζήδες |
de handigerd | καταφερτζής καταφερτζού καταφερτζήδικο |
handig |
ο φωνακλάς η φωνακλού οι φωνακλάδες |
de schreeuwlelijk | φωνακλάς φωνακλού φωνακλάδικο |
blèrend |
Als τεμπέλης gaan:
τσιγκούνης | gierig | gierigaard | γκρινιάρης | zeurend | zeurpiet | |
κλαψιάρης | huilerig | huilebalk | παραπονιάρης | klagend | klagend | |
ψυλομύτης | snobistisch | snob | μικρούλης | klein | kleintje |
Als καταφερτζής/ φωνακλάς gaan:
φαγάς | schrokkend | veelvraat | τζαμπατζής | bietsend | bietser |
καβγατζής | ruziënd | ruzieschopper |
Naar analogie van deze onzijdige uitgangen op -ικο worden soms nieuwe bijvoeglijke naamwoorden gevormd:
κλαψιάρης | κλαψιάρα | κλαψιάρικο | huilebalk | huilerig | levert | κλαψιάρικος | jengelend |
καψούρης | καψούρα | καψούρικο | dweper | verliefd | levert | καψούρικος | liefdesziek |
καψούρικα τραγούδια | smartlappen | ||||||
μερακλής | μερακλού | μερακληδικό | liefhebber | bevlogen | levert | μερακλήδικος | voortreffelijk |
μερακλήδικος καφές | een heerlijk bakje koffie |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ής, -ές:
αφελής
Zoals αφελής gaan onder meer ook:
διεθνής | internationaal | σαφής | duidelijk | |
πρωτοετής | eerstejaars | επικερδής | lucratief | |
ακριβής | precies | δημοφιλής | populair | |
αληθής | waar | πολυτελής | luxueus |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ώδης, -ώδες:
βλακώδης
Als βλακώδης gaan:
στοιχιώδης | elementair | ιδεώδης | ideaal | |
θορυβώδης | lawaaierig | θεμελιώδης | fundamenteel | |
χαώδης | chaotisch |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ης, -ες:
επιμήκης
Als επιμήκης gaan:
συνήθης | gebruikelijk | κακοήθης | kwaadaardig | |
αυθάδης | brutaal | κλινήρης | bedlegerig |
Bijvoeglijke naamwoorden op -ης, -ες: φρενήρης
Als φρενήρης gaat:
πλήρης | vol |
') Aantallen zijn gebaseerd op ruim 3800 bijvoeglijke naamwoorden in woordenlijstnieuwgrieks . De categorie-indeling is gebaseerd op van het Prisma woordenboek Nieuwgrieks.