◄**

▼*

►**

Semantiek

Men zou kunnen zeggen dat Semantiek belangrijker is dan Morfologie of Syntaxis.
Semantiek houdt zich immers bezig met de betekenis van woorden en zinnen; en het vastleggen van betekenis is toch de rechtvaardiging van het bestaan van taal.
Toch zal in het kader van deze grammatica geen grote aandacht aan de semantiek geschonken worden. Bij de bespreking van morfologie en vooral van de syntaxis zijn al vele betekenisaspecten aan de orde gekomen.

Hier volgen slechts een paar onderwerpen om het begrip semantiek nader toe te lichten.

De morfologie (vormleer) en syntaxis (zinsleer) houden zich bezig met de beschrijving van de vereisten aan woorden en zinnen om tot betekenisvolle uitdrukkingen te komen. De feitelijke betekenis van die uitdrukkingen is onderwerp van de semantiek (betekenisleer).

Het gaat daarbij over grammaticaal en syntactisch correcte zinnen.
Deze zinnen hoeven daarmee niet automatisch betekenisvol te zijn. Bijvoorbeeld:
de regenworm eet de vogel op.
hoe heet de achtste dag van de week?

De betekenisleer (syntaxis) bestudeert vooral de betekenisvolle zinnen.

De betekenissen kunnen op woordniveau en op zinsniveau bestudeerd worden.

Enkele onderwerpen op woordniveau zijn:

Synoniemen

Synoniemen zijn woorden die hetzelfde betekenen.

kil - koud
traag -langzaam
beurs - portemonnee

Ondanks het feit dat dergelijke woorden hetzelfde betekenen, is hun gevoelswaarde of de situatie waarin ze gebruikt worden, soms verschillend. Je zou kunnen betogen dat het dan geen echte synoniemen zijn.

Homoniemen

Homoniemen zijn woorden die hetzelfde klinken, maar iets anders betekenen.

bank, meer, hart/hard, leiden/lijden

Antoniemen

Dit zijn woorden met tegenovergestelde betekenissen.

groot-klein, warm-koud

 

Op zinsniveau komt in de betekenisleer bijvoorbeeld aan de orde:

Ambiguïteit

Dat is een zin met meerdere betekenissen.

de man slaat de hond met de stok.
Niet duidelijk is of 'de stok' een bijwoordelijke bepaling bij 'slaat' is of bij 'hond'.

de Duiters konden de Denen de baas, maar in de Fransen moesten zij hun meerdere erkennen.
Niet duidelijk is of met de 'zij' de Duitsers danwel de Denen worden aangeduid.