◄**

▼*

►**

Complementszinnen

Complementszinnen ingeleid door μη(ν) of μήπως

De voegwoorden μη(ν)en μήπως leiden complementszinnen in bij werkwoorden die vrees of bezorgdheid uitdrukken.
Het verschil tussen μη(ν)en μήπως is dat μήπως meer de eventualiteit uitdrukt en dat μη(ν)meer concreet/actueel is.
De persoonsvorm in de bijzin staat gewoonlijk in de coniunctivus aoristi omdat vrees of bezorgdheid iets betreft wat (eventueel) zal gebeuren.
Indien de betekenis opschuift in de richting van een waarschijnlijkheid komt het werkwoord in de indicativus.
Is de waarschijnlijkheid bijna een zekerheid dan wordt μη(ν)/μήπως zelfs vervangen door ότι.

Μην/μήπως met de coniunctivus

φοβάται μήπως τον δουν.	hij is bang dat ze hem zullen zien.
φοβόμαστε μήπως αρρωστήσεις και δεν έρθεις.	we zijn bang dat je ziek wordt en niet komt.
ανησυχούσαν μήπως δεν προλάβουν το πλοίο.	ze waren bang dat ze de boot niet zouden halen.

De ontkenning bij μήπως/μη(ν) is δεν (al wordt het gebruik van δεν na μη doorgaans vermeden).

Μήπως-zinnen kunnen ook zonder voorafgaand werkwoord van vrees gebruikt worden, in de zin van 'uit angst dat', 'opdat niet'.

φύγαμε νωρίς μήπως κρυολογήσει το παιδί.

we gingen vroeg weg uit angst dat het kind kou zou vatten.

Na werkwororden als προσέχω en κοιτάζω kan μη(ν) voorkomen in de betekenis van να μη(ν): 'dat ... niet'.

πρόσεξε μη σε γελάσουν!	pas op dat ze je niet voor de gek houden!
κοίταξε μην κάνεις κανένα λάθος!	kijk uit dat je geen fouten maakt!

 

Μην/μήπως met de indicativus

Wanneer de betekenis van een zin met een werkwoord van vrezen verschuift van een veronderstelling naar een waarschijnlijkheid, komt de persoonsvorm in de complemenstszin niet in de coniunctivus te staan maar in de indicativus.

Μην/μήπως versus ότι/πως

Wanneer de betekenis van een zin met een werkwoord van vrezen nog verder verschuift naar een bijna-zekerheid (in de ogen van de spreker) wordt μήπως/μη(ν) vervangen door ότι/πως.

 

η θεία Κατίνα φοβάται μήπως αρρωστήσεις.	tante Katina is bang dat je misschien ziek wordt (want het tocht hier).	veronderstelling, μήπως + con.
η θεία Κατίνα φοβάται ότι θα αρρωστήσεις.	tante Katina is bang dat je ziek wordt (want je ziet zo bleek).	bijna-zekerheid, ότι (con. tgv θα)
φοβόμουν μήπως μας ακολουθούσαν.	ik was bang dat ze ons (misschien) volgden.	waarschijnlijkheid, μήπως + ind. (paratatikos)
φοβάται μήπως έφυγε το τρένο.	hij is bang dat de trein (misschien) al weg is.	waarschijnlijkheid, μήπως + ind. (aoristus)
φοβάμαι ότι τότε θα είναι αργά.	ik vrees dat het dan te laat zal zijn.	bijna-zekerheid, ότι (+ con. tgv θα)
φοβάμαι ότι της ξέφυγε.	ik vrees dat het haar ontgaan is.	bijna-zekerheid, ότι (+ aoristus)

 

Μην/μήπως versus να

Φοβάμαι heeft naast de betekenis van vrezen ook nog de betekenis 'niet durven te' die aanleiding geeft tot het gebruik van het voegwoord να (+ coniunctivus). Vergelijk:

φοβάμαι: 'vrezen (dat)' versus 'niet durven (om)'
φοβάται μήπως τον δουν.	hij is bang dat ze hem zullen zien.	het feit
φοβάσαι να πηδήξεις;	durf je niet te springen?	om te

Nb. denk aan het ezelsbruggetje: να - (om) te, ότι - het feit dat