fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//MorfWerw/MorfWerwRege/MorfWerwRege3AugmInwe>

Inwendig augment

 

Als een werkwoord met een éénlettergrepige stam voorafgegaan wordt door een voorzetselprefix, dan wordt er in bijna alle gevallen een augment tussen het prefix en het werkwoord geplaatst. Dit augment wordt een 'inwendig' of  'intern' augment genoemd.')
Bijvoorbeeld:

εκπλήσσω verbazen aor: εξέπληξα ik heb verbaasd
ενδίδω toegeven (aan) aor: ενέδωσα ik heb toegegeven
συνδέω verbinden aor: συνέδεσα ik heb verbonden

Als het prefix uitgaat op een klinker, dan valt deze weg tegen het augment (met uitzondering van περι-en προ-). Bijvoorbeeld:


τον ενδιαφέρει het interesseert hem aor: τον ενδιέφερε het interesseerde hem
αναβάλλω uitstellen impf: ανέβαλλα ik stelde uit
διακόπτω onderbreken aor: διέκοψα ik heb onderbroken
παραφράζω parafraseren aor: παρέφρασα ik heb geparafraseerd
καταψύχω vriezen aor: κατέψυχα ik ben ingevroren
αναθέτω opdragen aor: ανέθεσα ik heb opgedragen

Maar:

περιλαμβάνω omvatten aor: περιέλαβα ik heb omvat
περιφέρω ronddragen aor: περιέφερα ik heb rondgedragen
περιμένω wachten aor: περίμεινα ik heb gewacht
προκρίνω verkiezen aor: προέκρινα ik heb verkozen

Bij werkwoorden met een van de voorzetselprefixen -εν of -συν waarbij in het praesens assimilatie is opgetreden met de eerste klinker van het grondwoord, krijgt het prefix voor het inwendig augment weer zijn oorspronkelijke vorm terug:

εμπνέω inspireren ενέπνεα ik heb geïnspireerd
συμβαίνει het gebeurt συνέβαινε het gebeurde

De weinige werkwoorden die geen inwendig augment krijgen, vallen in drie categorieën uiteen:
- ze behoren tot de meest gangbare werkwoorden
- ze beginnen met het voorzetselprefix -ξε
- ze beginnen met het voorzetselprefix -προ.

 

gangbare werkwoorden μεταφράζω vertalen aor: μετάφρασα ik heb vertaald
  διαβάζω lezen aor: διάβασα ik heb gelezen
  προσθέτω toevoegen aor: πρόσθεσα ik heb toegevoegd
prefix -ξε ξεκάνω uit de weg ruimen aor:
impf:
ξέκανα ik heb uit de weg geruimd
  ξεπλένω uitwassen aor: ξέπλυνα ik heb uitgewassen
prefix -προ προδίδω verraden aor: πρόδωσα ik heb verraden
  προκόβω vooruitgang boeken aor: πρόκοψα ik ben erop vooruitgegaan

Bij sommige werkwoorden met -προ komt het inwendig augment als variant voor:

προκρίνω verkiezen aor: προέκρινα πρόκρινα ik heb verkozen
προβλέπω voorzien aor: προέβλεψα πρόβλεψα ik heb voorzien

Samengestelde werkwoorden waarvan het eerste lid bestaat uit een bijvoeglijk naamwoord of een bijwoord, krijgen lang niet altijd een inwendig augment. Als het eerste van de samenstelling uitgaat op een klinker, valt deze niet weg tegen het augment.

aor: της το πρωτοέδειξα ik heb het haar voor het eerst laten zien.
impf: τον πολυέβλεπαν ze zagen hem vaak.

Maar:

aor: το κακόμαθες το παιδί je hebt het kind verpest.
aor: το παράκανες je hebt het overdreven.

Ook voor het inwendig augment geldt dat het alleen wordt gehandhaafd als het accent erop valt:

εκδίδω uitgeven impf: εξέδιδα ik gaf uit εκδίδαμε wij gaven uit
προσλαμβάνω in dienst nemen aor: προσέλαβα ik heb in dienst genomen προσλάβαμε wij hebben in dienst genomen
συχνοβλέπω vaak zien impf: τον συχνοέβλεπα ik zag hem vaak τον συχνοβλέπαμε  we zagen hem vaak

Een klein aantal woorden  beginnend met α- of ε- kunnen in de verleden tijd een η- als augment krijgen. Ook voor dit augment geldt, dat het alleen gehandhaafd wordt als het beklemtoond is:

ελπίζω hopen maar ook:   altijd:  
impf: ήλπιζα έλπιζα ik hoopte ελπίζαμε wij hoopten
aor: ήλπισα έλπισα ik heb gehoopt ελπίσαμε wij hebben gehoopt
ελέγχω controleren        
impf: ήλεγχα έλεγχα ik controleerde ελέγχαμε wij controleerden
aor: ήλεγξα έλεγξα wij controleerden ελέγξαμε wij hebben gecontroleerd
υπάρχω bestaan        
impf: υπήρχα   ik bestond υπήρχαμε wij bestonden
aor: υπήρξα   ik bestond υπήρξαμε wij bestonden
έρχομαι komen        
impf: ερχόμουν   ik kwam ερχόμαστε wij kwamen
aor: ήρθα   ik kwam ήρθαμε wij kwamen

Deze η- kan ook als intern augment optreden bij samengestelde woorden waarvan het eerste lid met een α- of ε- begint Wederom alleen als het accent erop valt:

 

παραγγέλλω bestellen maar ook:     maar ook:  
impf: παράγγελνα 1)   ik bestelde παραγγέλναμε   wij bestelden
aor: παρήγγειλα παρέγγειλα ik heb besteld παραγγείλαμε   wij hebben besteld
εξάπτω prikkelen          
impf: έξαπτα 2)   ik prikkelde εξάπταμε   wij prikkelden
aor: εξήψα έξαψα ik heb geprikkeld εξάψαμε   wij hebben geprikkeld
εφευρίσκω uitvinden          
impf: εφεύρισκα   ik vond uit εφευρίσκαμε   wij vonden uit
aor: εφήυρα   ik heb uitgevonden εφεύραμε εφηύραμε wij  hebben uitgevonden
διευθύνω besturen          
impf: διηύθυνα (διεύθυνα) ik bestuurde διευθύναμε   wij bestuurden
aor: διηύθυνα   ik heb bestuurd διευθύναμε   wij hebben bestuurd
de woorden die afgeleid zijn van -αγω 3), bijvoorbeeld:
εισάγω importeren          
impf: εισήγα   ik importeerde εισήγαμε   wijimporteerden
aor: εισήγαγα   ik heb geïmporteerd εισαγάγαμε   wij hebben geïmporteerd
θέλω 4) willen          
impf: ήθελα   ik wilde θέλαμε   wij wilden
aor: θέλησα   ik heb gewild θελήσαμε   wij hebben gewild
ξέρω 5) weten          
impf: ήξερα   ik wist ξέραμε   wij wisten
aor: ήξερα   ik heb geweten ξέραμε   wij hebben geweten
υπάρχω 6) bestaan          
impf: υπήρχα   ik bestond υπήρχαμε   wij bestonden
aor: υπήρξα   ik heb bestaan υπήρξαμε   wij hebben bestaan

1) merk op dat het augment hier geheel achterwege blijft.
2) merk op dat het augment hier ook achterwege blijft.
3) De verleden tijden van werkwoorden op -αγω worden niet veel gebruikt. Over het algemeen geeft men de voorkeur aan een omschrijving door middel van het werkwoord κάνω (doen) + zelfstandig naamwoord:κάνω εισαγωγή/εξαγωγή (importeren/exporteren).
4) Het werkwoord θέλω komt van het Oudgriekse werkwoord εθέλω en heeft daarom in het imperfectum een η- als augment.
5) Het werkwoord ξέρω is ontstaan uit de coniunctivus van het Oudgriekse werkwoord εξευρίσκω (namelijk:εξεύρω).
6) Het werkwoord υπάρχω krijgt verplicht een augment in alle personen van het imperfectum en van de aoristus (het augment draagt dan ook altijd de klemtoon).



') Een overzicht van alle mogelijke combinaties is op niveau ** opgenomen.

 

 

 

 

 

©Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 

.



 
  
 

Semantiek:
Betekenisleer

l

Syntaxis
Zinsleer

l

Morfologie
Vormleer

l

Alfabet

l

Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.
1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau
1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht