fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//Morf/MorfWerw/MorfWerw3Verv


Werkwoorden vervoegen


In het Grieks wordt het werkwoord vervoegd naar vorm, stam/aspect, wijs, tijd, persoon en getal.
- vervoeging naar vorm wil zeggen: actieve vorm of passieve vorm
- vervoeging naar aspect wil zeggen: herhaalde of durende handeling: eerste stam, of eenmalige of afgeronde handeling: tweede stam
- vervoeging naar wijs wil zeggen: aantonende wijs, aanvoegende wijs, of gebiedende wijs (dat het Grieks nog twee andere wijzen kent, laten we hier even buiten beschouwing)
- vervoeging naar tijd wil zeggen: verleden, heden of toekomst en onvoltooid of voltooid
- vervoeging naar persoon wil zeggen: 1e, 2e of 3e persoon
- vervoeging naar getal wil zeggen: enkelvoud en meervoud.
Net als in het Nederlands kennen sommige werkwoorden alleen de 3e persoon enkelvoud: de onpersoonlijke werkwoorden.

Al deze keuzes zijn in principe onafhankelijk van elkaar te maken. Dit zou leiden tot een paar honderd mogelijke combinaties. Gelukkig leiden niet al deze combinaties tot verschillende vormen van het werkwoord; en ook niet al deze combinaties zijn mogelijk. De keerzijde hiervan is dat het resultaat niet een volstrekt logische indeling oplevert. Wel is het zo dat áls een werkwoord zowel een actieve als een passieve vorm kent, een mogelijke vervoeging zowel actief als passief voorkomt.
Verder is het zo dat de voltooid verleden tijden en alle toekomstige tijden net als in het Nederlands, niet zozeer door vervoeging als wel door middel van een taalconstructie worden gevormd.
De toekomende tijden worden niet zoals in het Nederlands door middel van een voegwoord (zullen) maar door toevoeging van een partikel (θα)vorm gegeven.
Ook is het zo dat de gebiedende wijs (net als in het Nederlands) slechts een zeer beperkt aantal combinaties toestaat: altijd de tweede persoon, alleen in de tegenwoordige tijd.
Dit leidt tot de conclusie dat de belangrijkste vervoeging van het werkwoord gevonden worden door zowel voor de actieve als voor de passieve vorm te kijken naar de mogelijke combinaties van het aspect versus aantonende of aanvoegende wijs versus heden of verleden.


Vervoeging actief-passief, voortdurend-eenmalig, aantonende-aanvoegende wijs, heden-verleden (onvoltooid), πληρώνω(betalen).


- Het verschil tussen de actieve vorm en de passieve vorm wordt weergegeven met de uitgang -ω respectievelijk -όμαι (dit geldt voor bijna alle werkwoorden. In ieder geval eindigt de passieve vorm altijd op -μαι). Het deel van het werkwoord dat gelijk blijft heet de stam: πληρών-.

 

tegenwoordige tijd
aantonende wijs
1e persoon enkelvoud

werkwoord actief passief
πληρώνω πληρώνω πληρώνομαι
betalen ik betaal ik word betaald

Let op. De vormen van de tegenwoordige tijd (πληρώνω en πληρώνομαι) worden zowel voor een herhaalde als voor een eenmalige handeling gebruikt. In de tegenwoordige tijd wordt er dus geen verschil gemaakt tussen de twee aspecten.


- Om in andere tijden en wijzen aan te geven of het om een herhaalde of durende handelingdanwel om een eenmalige of afgeronde handeling gaat, wordt dit aspect aangegeven door gebruik te maken van de zogenaamde 1e of 2e stam van het werkwoord.
De 1e stam is voor actief en passief gelijk, en gelijk aan de stam die ook voor de aantonende wijs tegenwoordige tijd wordt gebruikt.
De 2e stam voor het actief wordt gevormd door achter de stam van het werkwoord een σ te plaatsen: πληρων + σ. In het geval van πληρώνω versmelt deze met de ν tot πληρωσ-.
De 2e stam voor het passief wordt gevormd door achter de 2e stam actief een θ te plaatsen: πληρώσ + θ.In het geval van πληρώνω versmelt deze met de σ tot πληρωθ-.

actief passief
werkwoord 1e stam 2e stam werkwoord 1e stam 2e stam
πληρώνω πληρων- πληρωσ- πληρώνομαι πληρων- πληρωθ-

- In de onvoltooid verleden tijd bestaat alleen de aantonende wijs en wordt dus alleen onderscheid gemaakt in aspect (de voltooid verleden tijd wordt vormgegeven met een hulpwerkwoord en kan dus even buiten beschouwing worden gelaten). Wel zijn de uitgangen voor actief en passief verschillend; en bij passief ook nog de uitgangen van de 1e stam en van de 2e stam. De klemtoon in de onvoltooid verleden tijd van het actief en van de 2e stam van het passief ligt altijd op de derde lettergreep van achter.
 

 

onvoltooid verleden tijd
aantonende wijs

  actief passief
werkwoord 1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
πληρώνω πλήρωνα πλήρωσα πληρωνόμουν πληρώθηκα
betalen ik betaalde
(voordurend)
ik betaalde
(eenmalig)
ik werd betaald
(voortdurend)
ik werd betaald
(eenmalig)

De onvoltooid verleden tijd van de 1e stam heet in het Grieks παρατατικός, de onvoltooid verleden tijd van de 2e stam heet αόριστος.

Indien de stam van het werkwoord uit slechts één lettergreep bestaat, worden de vervoegde vormenvan de actieve vormen van de onvoltooid verleden tijd die dan nog niet uit drie lettergrepen bestaan, voorafgegaan door een zogenaamd augment ε:

 

 

onvoltooid verleden tijd
aantonende wijs

  actief passief
werkwoord 1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
δένω έδενα έδεσα δενόμουν δέθηκα
binden ik bond
(voordurend)
ik bond
(eenmalig)
ik werd gebonden
(voortdurend)
ik werd gebonden
(eenmalig)


- De aanvoegende wijs heeft alleen een aparte vorm voor de 2e stam, de vorm voor de 1e stam is gelijk aan die van de aantonende wijs. De aantonende wijs wordt niet onderscheiden naar tijd. Het accent van de aanvoegende wijs van de 2e stam passief (1e persoon enkelvoud) ligt op de laatste lettergreep. De aanvoegende wijs heet in het Grieks υποταχτική. We duiden de aanvoegende wijs van de eerste stam aan met υποταχτική 1, en die van de tweede stam met υποταχτική 2.

 

aanvoegende wijs

  actief passief
werkwoord 1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
πληρώνω πληρώνω πληρώνω πληρώνομαι πληρωθώ
betalen ik betaal
(voordurend)
ik betaal
(eenmalig)
ik word betaald
(voortdurend)
ik word betaald
(eenmalig)
  omdat het Nederlands geen echte aanvoegende wijs kent, is er geen onderscheidende vertaling van de Griekse vormen te geven.

- Samenvatting van de 'belangrijkste' stamtijden.

Alle relevante vormen van een werkwoord tezamen heten de 'stamtijden'.

    actief passief
    1e stam 2e stam 1e stam 2e stam
aantonende wijs tegenwoordige tijd πληρώνω πληρώνομαι
aantonende wijs onvoltooid verleden tijd πλήρωνα πλήρωσα πληρωνόμουν πληρώθηκα
aanvoegende wijs   πληρώνω πληρώσω πληρώνομαι πληρωθώ

 

 

 

 

 

 

© Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 

.



 
  
 

Betekenis:
Semantiek

l

Zin:
Syntaxis

l

Woord:
Morfologie

l

Letter:
Alfabet

l

Klank:
Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+


Overzicht indeling werkwoorden


1e stam, 1e conjugatie,
actief en passief
  κρύβω, -ομαι verbergen
  ανοίγω, -ομαι openen
  διαβάζω, -ομαι lezen
  πείθω, -ομαι overtuigen
  χάνω, -ομαι verliezen
  ακούω, -γομαι horen
1e stam, 2e conjugatie,
actief en passief
A1 αγαπώ, -ιέμαι beminnen
A2 αντανακλώ, -ούμαι beschouwen
B θεωρώ, -ούμαι beschouwen
C πληρώ, -ούμαι voldoen aan
2e stam, 1e conjugatie, actief
  κρύψω verbergen
  ανοίξω openen
  διαβάσω lezen
  πείσω overtuigen
  πληρώσω betalen
  ακούσω horen
2e stam, 1e conjugatie, passief
  κρυφτώ verbergen
  ανοιχτώ openen
  διαβαστώ omhelzen
  πειστώ overtuigen
  πληρωστώ betalen
  ακουστώ horen
2e stam, 2e conjugatie, actief
A1 αγαπήσω beminnen
A2 αντανακλάσω weerkaatsen
B θεωρήσω beschouwen
2e stam, 2e conjugatie, passief
A1 αγαπηθώ beminnen
A2 αντανακλαστώ weerkaatsen
B θεωρηθώ beschouwen
D λυπηθώ spijt hebben