fbicon

Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis


Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl
Nieuwgrieks, Morfologie en Syntaxis
Bezoek ook: www.woordenlijstnieuwgrieks.nl

©

 
Grammatica//Fono/FonoAcce2Rege>


Accentregels


Sinds 1982 is het monotoniko (το μονοτονικό σύστημα) het officiële accentsysteem. Voor die tijd gold het polytoniko als de correcte schrijfwijze. Het polytoniko had drie accenttekens:
- de acutus (')
- de gravis (`) en
- de circumflexus (~).
In het Oudgrieks duiden deze tekens hoogteverschillen aan:
- bij de acutus gaat de toon omhoog
- bij de gravis omlaag, en
- bij de circumflex eerst omhoog en dan omlaag.
Doordat het muzikale accent van het Oudgrieks in de loop van de tijd veranderd is in het huidige krachtaccent, zijn deze drie tekens zinledig en dus overbodig geworden. Het polytoniko kende verder twee aspiratietekens: de spiritus asper (') en de spiritus lenis (`), die respectievelijk aangaven of er wel of niet een aspiratie (h-klank) te horen is. Aangezien de aspiratie al vele eeuwenlang niet meer te horen is, is het schrijven van aspiratietekens eveneens onnodig. Veel Grieken van de oude stempel gebruiken overigens nog steeds het polytoniko, sommige uit onvrede met het monotoniko, anderen omdat ze het nu eenmaal zo hebben geleerd en niet anders kunnen.

Het monotoniko maakt alleen gebruik van de acutus. De acutus wordt boven een klinker geschreven en in het geval van een klinkercombinatie boven de tweede klinker: speakericon
 

Μαρία Βούλα

Schrijft men de klinker als hoofdletter, dan staat het accentteken ervoor; maar in het geval van een klinkercombinatie op de tweede klinker.

'Αννα Εύα

Wanneer een woord in zijn geheel met hoofdletters wordt geschreven, wordt er geen accentteken geplaatst. In het geval van twee klinkers die afzonderlijk worden uitgesproken, staat het accentteken natuurlijk op de klinker die beklemtoond is.

τσάι thee καΐκι vissersboot

Hoewel men zou verwachten dat in het monotoniko alle beklemtoonde lettergrepen een accentteken dragen, is dat niet zo. Accenttekens worden alleen geplaatst op woorden die twee of meer lettergrepen hebben; éénlettergrepige woorden worden in de regel niet geaccentueerd. Ten gevolge van klinkerdeletie kan het gebeuren dat ook woorden met meer dan één lettergreep toch zonder accent worden geschreven.

πει hij zegt πείτε jullie zeggen
ναι ja ναίσκε ja (dialectisch)
μπαρ bar μπαράκι barretje

Verder gelden de volgende spellingsconventies.

a) de volgende drie éénlettergrepige woorden krijgen een accentteken om ze te onderscheiden van hun homoniemen:
speakericon
 
ή of vs η het (vrouwelijk bepalend lidwoord)
πού waar? vs που die, dat
πώς hoe? vs πως dat
b) de zwakke persoonlijke voornaamwoorden (μου, σου, του, της, μας, σας, τους) krijgen een accentteken wanneer ze verward zouden kunnen worden met de gelijkluidende bezittelijke voornaamwoorden, en in het geval van accentverschuiving: speakericon
 
ο πατέρας μου το είπε mijn vader heeft het gezegd.
ο πατέρας μού το είπε (de) vader heeft het me gezegd.
ο πατέρας μου μου το είπε mijn vader heeft het me gezegd.
φέρε μού το breng het me.
c) in het geval van een onbeklemtoonde klinker blijft het accentteken bij klinkerdeletie behouden: speakericon
 
ούτε εσύ ούτ' εσύ noch jij
όλα αυτά όλ' αυτά al die dingen
φέρε μου φέρ' μου breng me
  Uitzonderingen:
 
- de werkwoordsvorm (ε)ρθώ (van het werkwoord έρχομαι - komen, variant van έρθω - dat ik kom). Bij aferesis van de ε is de afspraak dat het accent op 'ρθώ niet geschreven wordt.
 
θα 'ρθεις [θarθís] jij zal komen
να 'ρθεις [narθís] dat jij komt
- από εδώ. Met aferesis van de ε wordt dit geschreven als:
 
από δω [apoðó] van hier
d) In het geval van aferesis van een beklemtoonde klinker schrijft men geen accentteken: speakericon
 
το έχασε. το 'χασε. [tóxase] hij vergat het.
το είπα . το 'πα. [tópa] ik zei het.
μου είπε ... μου 'πε ... [múpe] hij zei me ...
  De klemtoon verschuift dus naar het woord ervoor.
Vooral bij persoonlijke voornaamwoorden ziet men het accent daar soms toch heen verschuiven:
μου έκοψες το αίμα. μού 'κόψες το αίμα. [moékopses toema] mijn adem stokte in mijn keel / je deed me schrikken.
  Uitzondering:
 
 - de werkwoordsvorm έρθω (van het werkwoord έρχομαι - komen). Bij aferesis van de ε is de afspraak dat het accent op 'ρθώ niet, maar het accent op θα of να wel geschreven wordt:
 
θα έρθεις θά 'ρθεις [θárθis] jij zal komen
να έρθεις νά ΄ρθεις [nárθis] dat jij komt
e) Het accentteken wordt verder gebruikt na lettersymbolen die getallen weergeven.
 
α' 1 1e
β' 2 2e
ι' 10 10e
κ' 20 20e
ρ' 100 100e
ω' 800 800e
ρκβ' 122 122e

 

 

 

 

 

© Auteursrecht voorbehouden. Zie pagina Copyright
 
  
 

Semantiek:
Betekenisleer

l

Syntaxis:
Zinsleer

l

Morfologie:
Woordleer

l

Alfabet

l

Fonologie

     

*

*

*

*

   

+

+

De bovenstaande zwarte sterren geven van elke pagina het niveau aan.
1 ster: beginnersniveau
2 sterren: gevorderden-niveau
3 sterren: studieniveau
1 plus: beschouwing
2 plussen: overzicht